စေတာ့ေဈးကြက္ ဥပေဒမ်ားနွင့္လိုက္ေလ်ာညီေထြရိွေရး

စေတာ့ရွယ္ယာေဈးကြက္ကို အေကာင္အထည္ေဖၚေဆာင္ရြက္ေနတဲ့ကာလ မွာဘဲ အမ်ားနဲ့ သက္ဆိုင္တဲ့ ကုမၸဏီေတြဟာလဲ မိမိတို့ရဲ့ ရွယ္ယာေတြကို အ မ်ားျပည္ သူကို ထုတ္ ေရာင္းဖို့ စီစဥ္ေနျကတာကို ေတြရ ပါတယ္။ အခို့်ကုမၸဏီေတြ ဟာလည္း လုပ္ငန္းစတင္ဖို့ အဆင့္သင့္ျဖစ္ေနၾကၿပီး အမ်ားျပည္သူကို ရွယ္ယာေတြ ဖိတ္ေခၚေရာင္းခ်ဖို့ျပင္ ဆင္ေန ျကသလို အခို့်လဲ လုပ္ငန္းမစတင္နိုင္ေသး ဘဲ ျကို တင္ျပင္ဆင္မႈ ေတြ၊ ျဖစ္နိုင္ေျခရိွမႈ ေလ့လာေရးလုပ္ငန္းေတြ ၊ ထုတ္ေဝသူ နဲ့ ျဖန့္ေဝေရာင္းခ်သူမ်ား၊ ေရွ့ေနမ်ား၊ စာရင္းကိုင္ အဖဲြ့မ်ား နဲ့ ျကိုတင္ညိွနိွုင္း မႈေတြ လုပ္ေနျကတာကိုလဲ ေတြ့ျမင္ေနရပါတယ္။
ဒီေနရာမွာ ရွယ္ယာထုတ္ေဝသူနဲ့ ရင္းနီွးျမွုပ္နံွသူတို့ အျကားမွာ ရွယ္ယာေတြကို တာဝန္ခံျဖန့္ ခိ်ေရာင္းခ်ေပးမယ့္အဖဲြ့အစည္းမ်ားရဲ့ အခန္းက႑ဟာအေရးပါတဲ့ေနရာမွာ ရပ္တည္လ်က္ရိွပါတယ္။ အဲဒီ တာဝန္ခံျဖန့္ခိ်ေရာင္းခ်မယ့္ လုပ္ငန္းဟာ စေတာ့ေဈး ကြက္ျကီး ရဲ့ ကနဦးေရွ့ေျပးအဆင့္ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေန ရာမွာ ထုတ္ေဝေရာင္း ခ်မည့္ ကုမၸဏီနဲ့ ရွယ္ယာျဖန့္ခိ်ေရာင္းခ်ေပးမယ္သူတို့ဟာ(due-diligence) လို့ေခၚ တဲ့ ျကိုတင္ညိွ နိႈင္း မႈအစည္းအေဝးမ်ားကို ျကိမ္ဖန္မ်ားစြာေဆြးေနြး လုပ္ေဆာင္ျက ရပါတယ္။ ေဆြးေနြးျပီးတဲ့ ေနာက္ အမ်ားျပည္သူေတြကို ရွယ္ယာ ထုတ္ေဝေရာင္း ခ်မယ့္(IPO process) အတြက္ ထုတ္ေဝ သူနဲ့ ျဖန့္ေဝ ေရာင္းခ် ေပး မယ့္သူမ်ားဟာ စာခု်ပ္စာတမ္းမ်ားခု်ပ္ဆိုကာ လုပ္ငန္း စဥ္အဆင့္မ်ားခ်မွတ္ေဆာင္ ရြက္ျကရပါတယ္။ စေတာ့ေဈးကြက္ စည္းမ်ဥ္းေတြအရ ထုတ္ ေဝေရာင္းခ်သူတို့ရဲ့ အေျကာင္းခ်င္း ရာေတြကိုက်က်နန မေလ့ လာဘဲ ျပည္သူကို ေရာင္းခ်ေပး လို့ တစ္ခိ်န္မွာ မွားယြင္း မႈျဖစ္လာပါက တရားစဲြမႈေတြျဖစ္လာ နိုင္လို့ ျဖစ္ပါ တယ္။ တာ ဝန္ခံျဖန့္ ခိ် ေရာင္း ခ်မယ့္အဖဲြ့ေတြဟာ ရွယ္ယာေရာင္းခ်တဲ့(underwriting) နည္းစနစ္ မ်ား ျဖစ္တဲ့့ firm commitment, best effort, stand-by agreement တစ္ ခုခုနဲ့ ေရာင္းခ်ေပး ေလ့ ရိွပါတယ္။ ဘယ္လိုနည္းစနစ္နဲ့ဘဲ ေရာင္းခ်သည္ျဖစ္ေစ ဒီလိုတာဝန္ခံျဖန့္ခိ်ေရာင္းခ် မယ့္ အဖဲြ့ ေတြဟာ တည္ဆဲ ဥပေဒမ်ားအရ ျဖန့္ခိ်ေရးလိုင္စင္မ်ားရယူဖို့လိုအပ္ပါတယ္။
ကုမၸဏီမ်ားဟာ ရွယ္ယာမေရာင္းခင္မွာ underwriter မ်ားနဲ့တိုင္ပင္ေရးဆဲြထားတဲ့ ကုမၸဏီရဲ့ လုပ္ငန္းလမ္းညႊန္ရွင္းတမ္း (prospectus) ကို ျကိုတင္ေဝငွရမွာျဖစ္ျပီး ျပည္ သူေတြအေနနဲ့ လုပ္ငန္း လမ္းညႊန္ရွင္းတမ္းထဲ အခ်က္ေတြ၊ ဦးေဆာင္မယ့္လူေတြကို ယံုျကည္စိတ္ခ်ရင္ ဝယ္ယူနိုင္ျကပါတယ္။ ဒါေပ မယ့္ လုပ္ငန္းလမ္း ညႊန္ရွင္းတမ္း ကိုေတာ့ ရင္းနီွး ျမွုပ္နံွသူေတြ ၊ သုေတသီေတြ ေလ့လာျကဖို့ အခိ်န္ တစ္ခု ေတာ့ ေပးရ မွာျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီ အလားအလာ ညႊန္း တမ္းမွာ risk factor ေတြထည့္ ေရးထား သလား၊ ကုမၸဏီရဲ့ ေရတို-ေရရွည္စီမံကိန္း ေတြပါဝင္သလား၊ တည္ေထာင္သူ ဒါရိုက္ တာမ်ားနဲ့သူတို့ရဲ့ အေျကာင္း ခ်င္းရာေတြ ပါဝင္ရဲ့လား၊ ကုမၸဏီကိုေန့တဓူဝ ေမာင္းနွင္ မယ့္ အဆင့္ျမင့္အရာရိွေတြက ဘယ္သူေတြလဲ ၊ ေရာင္းခ်လို့ရမယ့္ ေငြကို သံုးစဲြမယ့္ ေနရာေတြ ေဖၚျပထားရဲ့လားစသည္ျဖင့္ စစ္ေဆးျကည့္ သင့္ပါတယ္။
၂ဝ၁၃ ခု ဇူလိုင္လ (၃၁) ရက္ေန့ကမွ နိုင္ငံေတာ္ကျပဌာန္းခဲ့တဲ့ ေငြေခ်းသက္ေသ ခံလက္ မွတ္ မ်ား လဲလွယ္ေရာင္းဝယ္ေရး ဥပေဒ ပုဒ္မ (၂၃) မွာ စေတာ့ေဈးကြက္ မွာ ေလွ်ာက္ထားနိုင္တဲ့ လိုင္စင္ အမို်း အစားေတြကိုေဖၚျပထားျပီး အဲဒီလိုင္စင္ေတြ ကေတာ့ (က) ေငြေခ်းသက္ေသခံလက္မွတ္မ်ား ကိုယ္ပိုင္ ေရာင္း ဝယ္ျခင္း လုပ္ငန္း လိုင္စင္ (ခ) ေငြေခ်း သက္ေသခံလက္မွတ္အကို်းေဆာင္ သို့မဟုတ္ ကိုယ္စား လွယ္လုပ္ ငန္း လိုင္စင္ (ဂ) ေငြေခ်းသက္ေသခံ လက္မွတ္မ်ားကို တာဝန္ခံ၍တစ္ ဆင့္ ျဖန့္ခိ်ေရာင္းခ်ျခင္းလုပ္ငန္းလိုင္စင္ (ဃ) ေငြေခ်းသက္ေသခံလက္မွတ္ ရင္းနီွးျမွုပ္နံွမႈအတြက္ အျကံေပးလိုင္စင္ (င) ေငြေခ်း သက္ေသ ခံလက္ မွတ္ ကုမၸဏီ ကိုယ္စားလွယ္လိုင္စင္ စသည္ျဖင့္ သတ္မွတ္ထား ေျကာင္းေတြ့ ရိွရပါတယ္။ တစ္ခါ ေငြေခ်းသက္ ေသခံ လက္မွတ္လဲလွယ္ေရာင္းဝယ္ေရး ဥပေဒ အခန္း(၁၂) တားျမစ္ခ်က္နွင့္ ျပစ္ဒါဏ္မ်ားဆိုတဲ့ အပိုင္းရဲ့ ၊ ပုဒ္မ (၅၆) မွာမည္သူမွ် (က) လုပ္ငန္းလိုင္စင္မရိွဘဲ ေငြေခ်း သက္ေသခံလက္မွတ္လုပ္ငန္း တစ္ခုခုကို လုပ္ ကိုင္ျခင္း မျပုရဆိုျပီးေဖၚျပထားတာကိုေတြရပါတယ္။
မျကာေသးမီက သတင္းစာထဲမွာကုမၸဏီျကီးတစ္ခုက ရွယ္ယာေတြကို အမ်ားျပည္သူကို ကမ္း လွမ္း ေရာင္းခ်ျခင္း (IPO) ျပုလုပ္ရာမွာ ပုဂၢလိကဘဏ္ေတြ မွတစ္ဆင့္ေရာင္းခ်ဖို့စီစဥ္ေနတဲ့ သတင္းကိုဖတ္ လိုက္ရပါတယ္။ ရုတ္တရက္ ျကည့္ လိုက္ရင္ေတာ့ နိုင္ငံတစ္ဝွမ္းလံုးမွာရိွတဲ့ ျပည္သူေတြ ရဲ့ လက္ထဲကို ပုဂၢလိ ကဘဏ္မ်ားမွတစ္ဆင့္ ရွယ္ယာေတြ အေရာက္ ထည့္မယ္ ဆိုတာ ေကာင္းမြန္ သလိုလိုျဖစ္ေပမယ့္ ဘဏ္မ်ားကို ရွယ္ယာ ေဈးကြက္မွာ အေရာင္းကိုယ္ စား လွယ္အျဖစ္ခန့္ အပ္တယ္ဆိုတာဟာ ျပဌာန္းထားတဲ့ ေငြေခ်း သက္ေသခံ ဥပေဒနဲ့ညီ ညြတ္ ျခင္းရိွမရိွေတာ့ ျပန္လည္စိစစ္ဖို့လိုပါတယ္။ ဘဏ္တစ္ခုျဖစ္ျဖစ္ ၊ အျခား ေသာ ကုမၸဏီ အဖဲြ့အစည္း တစ္ခုပဲ ျဖစ္ျဖစ္ဒီလိုစေတာ့ရွယ္ယာေတြကို အမ်ားျပည္သူကို တာဝန္ခံျဖန့္ခိ် ေရာင္း ခ်သူ underwriter အျဖစ္၊ sale agent အျဖစ္ တာဝန္ေပးေရာင္း ခြင့္ျပုဖို့ဆိုရင္ ဥပေဒအရ လိုင္စင္ ရယူရမယ္ဆိုတာကေတာ့ မျငင္း နိုင္တဲ့ အခ်က္ျဖစ္ပါတယ္။ ဘဏ္ ေတြ ဟာ ကုမၸဏီရဲ့ banker အျဖစ္ေဆာင္ ရြက္နိုင္ေပ မယ့္ sale agent အျဖစ္အသံုး ခ်နိုင္မခ်နိုင္ ဆိုတာ ျပန္သံုး သပ္ျက ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေျကာင့္ ျပဌာန္းထားတဲ့ ဥပေဒတစ္ရပ္ကို လ်စ္လူ် ရွု ေဆာင္ရြက္ျပီး ဘဏ္ေတြကို ရွယ္ယာ ကိုယ္စား လွယ္ေတြ အျဖစ္ေပးမယ္ဆိုေစဦးေတာ့ အျခားေသာ public company အသစ္မ်ားကပါ ဘဏ္ေတြကို ေရာင္းခ်ဖို့ ကမ္းလွမ္းလာရင္ ဘဏ္ေတြက ေရာင္းခ်ေပး မွာလား၊ ဒီတစ္ခုက်ေတာ့ ေရာင္းေပးျပီး အျခား ကုမၸဏီ ေတြက် ေတာ့ မေရာင္းေပးနိုင္ဘူးလားဆိုတဲ့ ေစာဒက မ်ား တက္လာ နိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာနိုင္ငံ မွာမျကာခဏ ျကားေနရတဲ့ level playing field ဆိုတဲ့ မွ်တစြာ ယွဥ္ျပိုင္နိုင္မႈ တစ္ခု ဆံုးရံွုး သြားနိုင္တဲ့ အေျခ အေနလဲ ျဖစ္ပါတယ္။
တကယ္ လို့ ပုဂၢလိကဘဏ္မ်ားကို စေတာ့ရွယ္ယာေဈးကြက္မွာ ပါဝင္လိုပါကလည္း ၄င္းဘဏ္ တို့ကို လက္ေအာက္ခံ ကုမၸဏီမ်ားအျဖစ္ ဖဲြ့စည္းေစကာ ေငြေခ်း သက္ေသခံ လက္မွတ္ဥပေဒ အခန္း(၄)ပါျပဌာန္း ခ်က္မ်ားနဲ့ အညီ ေငြေခ်းသက္ေသ ခံ လက္မွတ္လုပ္ငန္းလိုင္စင္မ်ား ေလွ်ာက္္ ထား ရယူရမွာျဖစ္ပါတယ္္။ ဒါဆို ရင္စေတာ့အိတ္ခိ်န္းရဲ့ အဖဲြ့ဝင္မ်ားအျဖစ္လဲ ပါဝင္ေဆာင္ရြက္နိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။
စေတာ့ေဈးကြက္က သတ္မွတ္ထားတဲ့ စာရင္းဝင္စံမ်ားကို မမီွေသးတဲ့စေတာ့မ်ားကို အေရာင္း အဝယ္ျပု လုပ္တဲ့ေကာင္တာေဈးကြက္ (over-the -counter) ကိုတည္ေထာင္ လိုပါကလည္း ေငြေခ်း သက္ေသခံလက္မွတ္ ဥပေဒ အခန္း (၈) ပါသတ္မွတ္ျပဌာန္းခ်က္မ်ားနဲ့ အညီ securities company အနည္းဆံုး (၃) ခုပါဝင္တဲ့ ေကာင္တာေဈးကြက္ ထူေထာင္ရန္ ေလွ်ာက္ ထားနိုင္ပါတယ္။ အဲဒီေကာင္တာ ေဈးကြက္မွာ စေတာ့အိတ္ခိ်န္း ျကီးမွာ စာရင္း မဝင္နိုင္ေသးတဲ့ စေတာ့ေတြကိုေရာင္း ခ်နိုင္ မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဝယ္ထားသူေတြအတြက္လဲ liquidity ျဖစ္ေစသလို မွ်တ ၊ ပြင့္လင္းျပီး ထိေရာက္တဲ့ ေဈးကြက္တစ္ခုကိုလည္း ဖန္တီး ေပးရာေရာက္ပါတယ္။
ျမန္မာနိုင္ငံရဲ့ စေတာ့ေဈးကြက္ဟာ ယခုမွစတင္ကာစျဖစ္ပါတယ္္။ ျကိုတင္ျပင္ ဆင္မႈမ်ားစြာ ေဆာင္ ရြက္ေနေသာျကားကာလျဖစ္ပါသည္။ ဥပေဒျပဌာန္းျပီး စည္းမ်ဥ္းမ်ား မထြက္ေသးသည့္ အခိ်န္၊ စည္းမ်ဥ္း ထိန္း ေက်ာင္းသည့္အဖဲြ့ SEC ဖဲြ့စည္းရန္ျပင္ဆင္ ေနတဲ့ကာလ ျဖစ္ပါတယ္။ အမ်ားနွင့္ သက္ဆိုင္သည့္ကုမၸဏီမ်ား အေနနဲ့ ျမန္မာနိုင္ငံ ကုမၸဏီဥပေဒအရ အမ်ားျပည္သူသို့ ကမ္းလွမ္း ေရာင္းခ် ျခင္းကို မိမိတို့ ကိုယ္တိုင္ ေရာင္း ခ်နိုင္ေပမယ့္လည္း တာဝန္ခံဖ်န့္ခိ်ေရာင္းခ်ျဖင္းမ်ားဟာ အျခား ေသာ ဥပေဒမ်ားျဖစ္တဲ့ ျမန္မာနိုင္ငံေတာ္ ေငြေရးေျကးေရးအဖဲြ့ အစည္း မ်ားဥပေဒ၊ ျမန္မာနိုင္ငံေတာ္ ဗဟိုဘဏ္ ဥပေဒမ်ားနွင့္ကိုက္ညီမႈရိွမရိွ ကိုလည္း ျပန္ လည္ သံုးသပ္ျက ဖို့ လို မယ္ လို့ထင္ ပါတယ္။ “Bagan Capital မွ အျကီး တန္း ဒုတိယ ဥကၠဌ ဝီလီယံေအာင္းက ျမန္မာနိုင္ငံ စေတာ့ ေဈးကြက္ မွာ ရွယ္ယာ ထုတ္ေဝေရာင္းခ်သူေတြဟာ ရင္းနီွးျမွုပ္နံွသူေတြလက္ထဲကို တိုက္ရိုက္ ေရာင္း ခ်တဲ့ စနစ္ကို က်င့္သံုးေနဆဲျဖစ္ပါတယ္၊ နိုင္ငံျခားစေတာ့ေဈးကြက္ေတြမွာဆိုရင္ အမ်ားျပည္သူကိုေရာင္းခ်ရာမွာ အဆင့္ ေပါင္းမ်ားစြာကိုျဖတ္သန္းရပါတယ္။ သုေတသန အဖဲြ့ေတြ၊ ရင္းနီွးျမွုပ္နံွမႈဘဏ္ေတြ၊ တာဝန္ခံျဖန့္ခိ် ေရာင္းခ် သူေတြ၊ တဲြဖက္တာဝန္ခ ံေရာင္း ခ်သူေတြ စသည့္ျဖင့္အဆင့္မ်ားစြာကို ျဖတ္သန္းျက ရပါတယ္။ နိုင္ငံျခားမွာက အမ်ားနဲ့ သက္ဆိုင္ တဲ့ ကုမၸဏီကို စေတာ့အိတ္ခိ်န္းမွာ စာရင္းဝင္မယ္ ဆိုတဲ့စိတ္နဲ့ဖဲြ့ျကပါတယ္၊ ဒီမွာေတာ့ ဘာေျကာင့္မွန္းမသိေပမယ့္ အခို့်အမ်ားပိုင္ေတြက စေတာ့အိတ္ခိ်န္း ကို စာရင္း ဝင္ဖို့ စိတ္မဝင္စား ျကတာကို ေတြ့ရပါ တယ္၊ အမ်ားပိုင္ကုမၸဏီ ေတြဟာ စေတာ့ အိတ္ခိ်န္း ဥပေဒ ကိုလိုက္နာဖို့လိုပါတယ္” လို့ဆိုခဲ့ ပါ တယ္။

https://www.facebook.com/KnowledgeOfManagement