အိုတီစီေစ်းကြက္ဆိုသည္မွာ

စေတာ့ေစ်းကြက္ အႀကိဳကာလမ်ားအတြင္း ေရပန္းစားလာေသာစကားလံုးတစ္ခုမွာ အိုတီစီ ေစ်း ကြက္ဆိုေသာ စကားလံုးပင္ ျဖစ္ပါသည္။ အိုတီစီဆိုသည့္စကားလံုးသည္လြန္စြာက်ယ္ျပန္႔ကာစေတာ့ေစ်းကြက္ တြင္သာမက ေဆးဝါးေရာင္းဝယ္ေရးတြင္လည္း သံုးေလ့ရွိၿပီးဆရာဝန္ေထာက္ခံခ်က္ မပါဝင္ဘဲဝယ္ယူႏိုင္ေသာ ေဆးဝါးေစ်းကြက္ကိုလည္း အိုတီစီဟု ေခၚတြင္သံုးစြဲေလ့ရွိသည္။ အမွန္စင္စစ္ အိုတီစီေစ်းကြက္ သို႔မဟုတ္ ေကာင္တာေစ်းကြက္ over-the-counter market ဆိုသည္မွာ ေဖာက္သည္ႏွင့္ ေစ်းသည္ အေရာင္း ေကာင္တာတစ္ခုတြင္ တိုက္႐ိုက္ ထိေတြ႕ႏိုင္ျခင္းကို ဆိုလိုရင္း ျဖစ္ပါသည္။

ႏိုင္ငံတကာ စေတာ့ေစ်းကြက္မ်ားတြင္ အိုတီစီေစ်းကြက္က ေငြေခ်းသက္ေသခံလက္မွတ္ကုမၸဏီ (Securities Company) မ်ားျဖင့္ေပါင္းစပ္ဖြဲ႕စည္းထားၿပီး တတိယေစ်းကြက္ (third market) ဟုလည္း ေခၚဆိုၾကပါသည္။ အိုတီစီ ေစ်းကြက္တြင္ အလတ္စားႏွင့္ အေသးစားအမ်ားပုိင္ကုမၸဏီ၏ စေတာ့ရွယ္ယာမ်ား၊ ေငြေခ်းစာခ်ဳပ္မ်ားႏွင့္ အစိုးရေငြတိုက္စာခ်ဳပ္မ်ား၊ ဘဏ္မ်ားႏွင့္အာမခံကုမၸဏီတို႔၏ စေတာ့မ်ား၊ ျမဴနီစီပယ္ အဖြဲ႕မ်ား၏ ေငြေခ်းစာခ်ဳပ္မ်ား၊ အက်ဳိးတူ ရန္ပံုေငြအဖြဲ႕မ်ား၏စေတာ့မ်ား၊ ေကာ္ပိုေရးရွင္းမ်ား၏ ေငြေခ်း စာခ်ဳပ္မ်ားႏွင့္ ႏိုင္ငံျခားကုမၸဏီမ်ား၏ စေတာ့မ်ားကို ေရာင္းဝယ္ေပးပါသည္။ အထူးသျဖင့္စေတာ့အိတ္ခ်ိန္းတြင္ စာရင္းတင္သြင္းရန္ အရည္အခ်င္း မျပည့္မီေသးေသာကုမၸဏီမ်ား၏ ရွယ္ယာမ်ားကိုအိုတီစီတြင္ ေရာင္းဝယ္ၾက ပါသည္။

စေတာ့ရွယ္ယာမ်ားကို ေငြေခ်းသက္ေသခံလက္မွတ္ ကုမၸဏီမ်ားအၾကား ကြန္ပ်ဴတာ ကြန္ရက္မ်ားျဖင့္ ဆက္သြယ္ထားၾကၿပီး သက္ဆိုင္ရာ ကုမၸဏီ၏ ေကာင္တာမ်ား၌ပင္ေရာင္းဝယ္ႏိုင္ၾကပါသည္။ အိုတီစီတြင္ လည္း အဖြဲ႕ဝင္မႈဆိုင္ရာ စံသတ္မွတ္ခ်က္ (listing rules) မ်ား ျပ႒ာန္းထားေသာ္လည္း စေတာ့အိတ္ခ်ိန္း မ်ားေလာက္ တင္းက်ပ္ျခင္း မရွိပါ။ အိုတီစီေစ်းကြက္မ်ားကို တည္ေထာင္ရာတြင္ ႏိုင္ငံေတာ္တစ္ခုအတြင္းရွိ ျပ႒ာန္းၿပီးျဖစ္ေသာ ေငြေခ်းသက္ေသခံလက္မွတ္ ဥပေဒမ်ားအရ တည္ေထာင္ဖြဲ႕စည္းၾကၿပီးအမ်ားအားျဖင့္ ေငြေခ်းသက္ေသခံလက္မွတ္ဥပေဒပါ ျပ႒ာန္းခ်က္မ်ားအတိုင္း လိုက္နာကာ တည္ေထာင္ၾကပါသည္။ အိုတီစီ ေစ်းကြက္သည္စေတာ့ေစ်းကြက္ကဲ့သို႔ သတ္မွတ္ထားေသာေနရာတစ္ခုတြင္ သတ္မွတ္ထားေသာ ေရာင္းဝယ္ ေရးစည္းမ်ဥ္းမ်ား ခ်မွတ္၍ ေရာင္းဝယ္ျခင္းမဟုတ္ဘဲ အဖြဲ႕ဝင္ ေငြေခ်းသက္ေသခံ လက္မွတ္ကုမၸဏီေပါင္း ေျမာက္ျမားစြာတို႔၏ ေကာင္တာအသီးသီးတြင္ေရာင္းဝယ္ေဖာက္ကားၾကပါသည္။ ယင္းေငြေခ်းသက္ေသခံ လက္မွတ္ကုမၸဏီမ်ားကို broker/dealer မ်ားဟုလည္း ေခၚဆိုပါသည္။ စေတာ့ရွယ္ယာမ်ားကို အဆိုပါ ေကာင္တာအသီးသီးတြင္ မိမိတို႔ကိုယ္ပိုင္ဆံုးျဖတ္ခ်က္ႏွင့္ ဆံုး႐ႈံးႏိုင္ေျခ (risk) မ်ား ရယူကာ ေရာင္းဝယ္ၾက ပါသည္။

အထက္ပါ ေငြေခ်းသက္ေသခံလက္မွတ္ကုမၸဏီမ်ားသည္ ေရာင္းဝယ္မႈမ်ား အဆင္ေျပေခ်ာေမြ႕ေစ ေရးအတြက္ ႏိုင္ငံတစ္ဝန္းရွိ မိမိတို႔၏ကိုယ္စားလွယ္႐ံုးခြဲမ်ားမွ တစ္ဆင့္တယ္လီဖုန္းႏွင့္ အင္တာနက္မ်ားကို အသံုးျပဳကာ ေရာင္းဝယ္ေလ့ရွိၾကပါသည္။

အိုတီစီေစ်းကြက္၏ ထူးျခားေသာလကၡဏာမ်ားမွာ (၁) စေတာ့အိတ္ခ်ိန္းကဲ့သို႔ ဗဟိုဌာနတစ္ခု မရွိပါ။ (၂) ေငြေခ်းသက္ေသခံလက္မွတ္ကုမၸဏီ (Securities Companies) အခ်င္းခ်င္း တယ္လီဖုန္း၊ ကြန္ပ်ဴတာ ကြန္ရက္မ်ားျဖင့္ ဆက္သြယ္ေရာင္းဝယ္ၾကသည္။ (၃) အဝယ္ေအာ္ဒါ၊ အေရာင္းေအာ္ဒါမ်ားအေပၚ မူတည္၍ ေစ်းႏႈန္း သတ္မွတ္သည္။ (၄) အဝယ္ေအာ္ဒါ၊ အေရာင္းေအာ္ဒါမ်ားေန႔ခ်င္းၿပီး အေရာင္းအဝယ္ မျဖစ္ပါက ပ်က္ျပယ္သည္။ (၅) စေတာ့႐ွယ္ယာမ်ား၏ ေစ်းႏႈန္းမ်ားကို ေန႔အတြင္း၊ အခ်ိန္အလိုက္ သတ္မွတ္ခ်က္မ်ား ႏွင့္အညီ သတ္မွတ္ျခင္းမရွိပါ စသည္တို႔ ျဖစ္ပါသည္။

အိုတီစီေစ်းကြက္တြင္ ေရာင္းဝယ္ေဖာက္ကားေနသည့္ ရွယ္ယာမ်ား၏ အရြယ္အစားႏွင့္ ပမာဏကို အတိအက်သိရွိႏိုင္ရန္မွာ မလြယ္ကူလွပါ။ အဘယ့္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ေရာင္းဝယ္မႈမ်ားမွာ ေနရာအႏွံ႔ ျပန္႔က်ဲ လ်က္ရွိၿပီး ေစ်းႏႈန္းမ်ားမွာလည္းေနရာအႏွံ­႔ အမ်ဳိးမ်ဳိးျဖစ္ေနေသာေၾကာင့္ပင္။

သို႔ေသာ္လည္း ႏိုင္ငံေတာ္အဆင့္ေငြေခ်းသက္ေသခံလက္မွတ္မ်ားလဲလွယ္ေရာင္းဝယ္ေရး အသင္း (Securities Dealers Association) မ်ားတည္ေထာင္ၿပီးသည့္ေနာက္ပိုင္း၌ ႏိုင္ငံတစ္ဝန္းရွိ ေငြေခ်းသက္ေသ ခံလက္မွတ္ကုမၸဏီမ်ားသည္ ယင္းအသင္း၏ အဖြဲ႕ဝင္မ်ားအျဖစ္ ပါဝင္လာၿပီးေနာက္ ျပန္႔က်ဲေနေသာေစ်းႏႈန္း မ်ားႏွင့္ အေရာင္းအဝယ္ျဖစ္ေသာ ရွယ္ယာအေရအတြက္မ်ားကို စနစ္တက် စုစည္းမွတ္တမ္းတင္ႏိုင္ခဲ့ပါသည္။

အေမရိကန္ႏုိင္ငံတြင္ ႏိုင္ငံေတာ္အဆင့္ ေငြေခ်းသက္ေသခံ လက္မွတ္မ်ား လဲလွယ္ေရာင္းဝယ္ေရး အသင္း (National Association of Securities Dealers-NASD) ကိုေကာင္တာေစ်းကြက္ ႀကီးၾကပ္သည့္ အဖြဲ႕တစ္ခုအျဖစ္ တည္ေထာင္ၿပီးေနာက္တြင္ ႏိုင္ငံတစ္ဝန္းရွိ အိုတီစီေကာင္တာမ်ားတြင္ရွိေသာ စေတာ့ရွယ္ ယာေရာင္းဝယ္မႈမ်ားကို ႀကီးၾကပ္ႏိုင္ခဲ့သည့္အျပင္ ကိုယ္တိုင္ ဥပေဒျပ႒ာန္းႏိုင္သည့္ အဖြဲ႕အစည္းတစ္ခုအျဖစ္ ပင္ တည္ေထာင္ႏိုင္ခဲ့ပါသည္။

အမ်ားသိၿပီးျဖစ္သည့္ အေမရိကန္စေတာ့ေစ်းကြက္၏ အၫႊန္းကိန္းတစ္ခုျဖစ္သည့္ နက္စ္ဒက္ဆိုသည္ မွာ အထက္ပါအဖြဲ႕ NASD မွေန၍အဖြဲ႕ဝင္ အိုတီစီေကာင္တာမ်ားတြင္ေရာင္းဝယ္ေသာ ရွယ္ယာေစ်းႏႈန္းမ်ားကို ကြန္ပ်ဴတာျဖင့္ အလိုအေလ်ာက္ တြက္ခ်က္ထုတ္ျပန္ေပးကာ ယင္းတြက္ခ်က္ထုတ္ျပန္ေသာကိန္း (National Association of Securities Dealers Automatic Quotation) ကို အတိုအားျဖင့္နက္စ္ဒက္ (NASDAQ) အျဖစ္ လူ သိမ်ားေသာအၫႊန္းကိန္းတစ္ခု ျဖစ္လာေပသည္။

ဂ်ပန္ႏိုင္ငံသည္လည္း တိုက်ဳိစေတာ့အိတ္ခ်ိန္းအျပင္ ဂ်ပန္ေငြေခ်းသက္ေသခံလက္မွတ္မ်ား လဲလွယ္ ေရာင္းဝယ္ေရးအသင္း (Japan Securities Dealers Association)) ကို ဖြဲ႕စည္းကာ ေကာင္တာ ေစ်းကြက္ မ်ားကို ႀကီးၾကပ္သည့္ အဖြဲ႕တစ္ခုကိုတည္ေထာင္ခဲ့ပါသည္။ ယင္းတြင္လည္း ေကာင္တာေစ်းကြက္မ်ားတြင္ အေရာင္းအဝယ္ျဖစ္ေသာ စေတာ့ေစ်းႏႈန္းမ်ားကို တြက္ခ်က္ထုတ္ျပန္သည့္ Japan Securities Dealers Automatic Quotation ကို ထုတ္ျပန္ခဲ့ၿပီး ဂ်က္စဒက္ (JASDAQ)အျဖစ္ လူသိမ်ားလာခဲ့ပါသည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္လည္း စေတာ့ေစ်းကြက္ကို ႀကီးၾကပ္မည့္ ေငြေခ်းသက္ေသခံလက္မွတ္မ်ား လဲလွယ္ ေရာင္းဝယ္ေရးဥပေဒ Securities Exchange Law ကို ၂ဝ၁၃ ခုႏွစ္ဇူလိုင္လ ၃၁ ရက္တြင္ ျပ႒ာန္းခဲ့ၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ ယင္းဥပေဒ အခန္း(၈) ပုဒ္မ ၄၄ တြင္ ေဖာ္ျပထားသည္မွာေကာင္တာေစ်းကြက္ တည္ေထာင္ လိုသည့္ သုံးခုေအာက္မနည္းေသာေငြေခ်းသက္ေသခံလက္မွတ္ကုမၸဏီမ်ားသည္ေကာ္မရွင္သို႔စုေပါင္းေလွ်ာက္ ထားၿပီး ခြင့္ျပဳခ်က္ရရွိသည့္အခါ ေကာင္တာေစ်းကြက္ တည္ေထာင္ႏိုင္သည္­ဟု ေဖာ္ျပထားပါသည္။

ထို႔ျပင္ ပုဒ္မ ၄၅၊ အပိုဒ္ခြဲ (က)တြင္ ေဖာ္ျပထားသည္မွာ ပုဒ္မ ၄၄ အရ ေကာ္မရွင္၏ ခြင့္ျပဳခ်က္ျဖင့္ ေကာင္တာေစ်းကြက္ကို တည္ေထာင္သည့္အခါ အဖြဲ႕ဝင္ ေငြေခ်းသက္ေသခံလက္မွတ္ ကုမၸဏီမ်ားက ေရြးခ်ယ္တင္ေျမႇာက္သည့္ ငါးဦးထက္ မပိုေသာ အဖြဲ႕ဝင္မ်ားပါဝင္သည့္ ဒါ႐ိုက္တာအဖြဲ႕ကို ဖြဲ႕စည္းရမည္ဟု ပါရွိပါသည္။ အပိုဒ္ခြဲ (ခ) တြင္ေကာင္တာေစ်းကြက္၏ ဒါ႐ိုက္တာအဖြဲ႕သည္ ဒါ႐ိုက္တာအဖြဲ႕မွ တစ္ဦးအား ဥကၠ႒အျဖစ္ ေရြးခ်ယ္ရမည္ဟုပါရွိပါသည္။ အပိုဒ္ခြဲ (ဂ) တြင္မူေကာင္တာေစ်းကြက္ ဥကၠ႒သည္ဒါ႐ိုက္တာ အဖြဲ႕မွတစ္ဦးအား အတြင္းေရးမႉးအျဖစ္ သတ္မွတ္တာဝန္ေပးႏိုင္သည္ဟု ေဖာ္ျပထားပါသည္။

ပုဒ္မ ၄၆ တြင္ ေဖာ္ျပထားသည္မွာ ေကာ္မရွင္၏ ခြင့္ျပဳခ်က္အရ တည္ေထာင္ေသာ ေကာင္တာ ေစ်းကြက္သည္ ကိုယ္ပိုင္အမည္၊ ကိုယ္ပိုင္တံဆိပ္ျဖင့္ စဥ္ဆက္မျပတ္ ေဆာင္ရြက္ပိုင္ခြင့္၊ တရားစြဲဆိုပိုင္ခြင့္ႏွင့္ တရားစြဲဆိုခံႏိုင္ခြင့္ရွိသည္ဟု ေဖာ္ျပထားသျဖင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ေကာင္တာေစ်းကြက္သည္လည္း အနာဂတ္တြင္ ႏိုင္ငံျခားရွိ ေစ်းကြက္မ်ားနည္းတူ MASDAQ တစ္ခု ျဖစ္လာႏိုင္စရာ အေၾကာင္းရွိပါသည္။

ဆက္လက္ၿပီး ပုဒ္မ ၄၇ တြင္တည္ေထာင္ၿပီးေသာ ေကာင္တာေစ်းကြက္သည္ ဤဥပေဒအရ ထုတ္ျပန္ သည့္ နည္းဥပေဒ၊ စည္းမ်ဥ္း၊ စည္းကမ္း၊ အမိန္႔၊ ေၾကာ္ျငာစာ၊ ၫႊန္ၾကားခ်က္ႏွင့္ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းမ်ားကို လိုက္နာရမည္ဟုလည္းေကာင္း၊ ပုဒ္မ ၄၈ တြင္ ေကာင္တာေစ်းကြက္၏ လုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္မႈမွာ ဥပေဒအခန္း (၉) ပါ တားျမစ္သည့္ ျပဳလုပ္မႈမ်ားအရ အမ်ားျပည္သူအက်ဳိးႏွင့္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံသူမ်ားအားအကာအကြယ္ေပးမႈကို ထင္ရွားစြာထိခိုက္နစ္နာေစလွ်င္ ေကာ္မရွင္သည္ ေကာင္တာေစ်းကြက္အားထုတ္ေပးထားသည့္ ခြင့္ျပဳမိန္႔ကို ကာလသတ္မွတ္၍ ရပ္ဆိုင္းျခင္းသို႔မဟုတ္ ႐ုပ္သိမ္းျခင္း ျပဳႏိုင္သည္ဟု ေဖာ္ျပထားၿပီး ျဖစ္ပါသည္။

သို႔အတြက္ ေကာင္တာေစ်းကြက္ OTC တည္ေထာင္လိုသူမ်ားအဖို႔ အထက္ေဖာ္ျပပါ ဥပေဒတြင္ ပါရွိ သည့္အခ်က္မ်ားအတိုင္း လိုက္နာၾကရန္ လိုအပ္ပါသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ စေတာ့ေစ်းကြက္သည္ ယခုမွ စတင္တည္ေထာင္ခါစ ျဖစ္သည္။ စေတာ့ေစ်းကြက္တြင္ ပါဝင္မည့္ ထုတ္ေဝသူ (issuer) မ်ား၊ ၾကားခံအဖြဲ႕ (Intermediaries) မ်ား၊ ဥပေဒျပဳအဖြဲ႕မ်ား၊ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံသူမ်ားအၾကား ညီၫြတ္မွ်တရန္ လိုသည္။ ရွယ္ယာ ထုတ္ေဝသူ (Issuer) သည္ၾကားခံအဖြဲ႕ (Intermediaries) အျဖစ္ေဆာင္ရြက္၍မရသလို ဥပေဒျပဳအဖြဲ႕မ်ား သည္လည္း ၾကားခံအဖြဲ႕တြင္လည္း ပါဝင္ေဆာင္ရြက္၍ မရပါေခ်။

ထြန္းသက္ထြန္း