“ဆာေလာင္မြတ္သိပ္ပါ ။ အ႐ူးထပါ ။”

( ၂၀၀၅ခုႏွစ္ ဇြန္လ ၁၂ရက္ေန႔တြင္ က်င္းပခဲ့ေသာ Stanford တကၠသိုလ္ ဘြဲ႔ႏွင္းသဘင္ အခမ္းအနားတြင္ Apple Computer ႏွင့္ Pixar Animation Studio တို႔ကို စတင္ တည္ေထာင္ခဲ့သူ Steve Jobs ေျပာၾကားခဲ့သည့္ မိန္႔ခြန္း)

ကမၻာ့အေကာင္းဆုံး တကၠသိုလ္ႀကီးတခုရဲ့ ဘြဲ႔ရ ေမာင္မယ္မ်ားကို ေတြ႔ဆုံ စကားေျပာခြင့္ ရတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ အင္မတန္ ဂုဏ္ယူမိေၾကာင္း ေျပာပါရေစ။ က်ေနာ္ဟာ တကၠသိုလ္ဘြဲ႔ရ တေယာက္ မဟုတ္ပါ။ အမွန္အတိုင္း ေျပာရရင္ ဘြဲ႔ႏွင္းသဘင္ အခမ္းအနားဆိုတာ ဒီေန႔မွ တက္ဖူးတာပါ။ ဒီ ဘြဲ႔ႏွင္းသဘင္ အခမ္းအနားမွာ က်ေနာ့္ဘဝ ဇာတ္လမ္းေလး သုံးပုဒ္ ေျပာပါရေစ။ မိန္႔ခြန္းအရွည္ႀကီး မဟုတ္ပါ။ ႀကီးႀကီးက်ယ္က်ယ္ အေၾကာင္းအရာေတြ မဟုတ္ပါ။ ဇာတ္လမ္း သုံးပုဒ္ ထဲ ပါ။

ပထမဆုံး ဇာတ္လမ္းကေတာ့ ဆက္စပ္ ပုံေဖာ္ျခင္း အေၾကာင္းပါ။ က်ေနာ္ Reed College မွာ ေျခာက္လပဲ တက္ၿပီး ေက်ာင္းထြက္ ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေက်ာင္းက မခြါႏိုင္ေသးပဲ ေနာက္၁၈လေလာက္ အတန္းေတြ ဆက္တက္ခဲ့ပါတယ္။ က်ေနာ္ ဘာေၾကာင့္ ေက်ာင္းထြက္ ခဲ့ရတယ္ ထင္ပါသလဲ။ ဒီဇာတ္လမ္းက က်ေနာ္ မေမြးခင္ အခ်ိန္ကစၿပီး ေျပာျပရမွာပါ။ က်ေနာ့္ကို ကိုယ္ဝန္ရွိတဲ့ အခ်ိန္မွာ အေမဟာ အိမ္ေထာင္ မရွိေသးတဲ့ ဘြဲ႔လြန္ေက်ာင္းသူ တေယာက္ပါ။ အဲဒါေၾကာင့္လည္း က်ေနာ့္ကို ေမြးစားဖို႔ ေပးလိုက္မယ္လို႔ ဆုံးျဖတ္ခဲ့ပါတယ္။ က်ေနာ့္ကို ေမြးစားမဲ့ မိဘမ်ားဟာ ဘြဲ႔ရ ပညာတတ္ေတြသာ ျဖစ္သင့္တယ္လို႔ အေမ့ စိတ္ထဲမွာ အႀကီးအက်ယ္ စြဲေနခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လဲ ဥပေဒပညာရွင္ တေယာက္နဲ႔ သူ႔ဇနီးတို႔က က်ေနာ့္ကို ေမြးၿပီးၿပီးခ်င္း လႊဲယူလိုက္ဖို႔ ႀကိဳတင္ စီစဥ္ ထားခဲ့ပါတယ္။ ျဖစ္ခ်င္ေတာ့ က်ေနာ္ ကို “အူဝဲ” ဆိုၿပီး ေမြးလိုက္တဲ့ အခ်ိန္မွာ သူတို႔က မိန္းကေလးမွ လိုခ်င္ပါ တယ္လို႔ စိတ္ေျပာင္း သြားခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔ အခ်ိန္မေတာ္ ညႀကီးသန္းေခါင္မွာ ေမြးစား မိဘေလာင္း တန္းစီစာ ရင္းထဲက က်ေနာ့္ မိဘမ်ားကို ဖုံးဆက္ခဲ့ပါတယ္။

“ဒီမွာ မေမွ်ာ္လင့္ဘဲ ေယာက်ာၤးေလး တေယာက္ ရထားတယ္။ ယူမလား…” တဲ့။ မိဘမ်ားကလဲ “သိပ္ယူတာေပါ့…” တဲ့။ အဲဒီလို ေပးလိုက္ၿပီးမွ က်ေနာ့္ရဲ့ အေမဟာ ဘြဲ႔ရပညာတတ္ မဟုတ္တာ၊ က်ေနာ့္ရဲ့ အေဖဟာလဲ အထက္ တန္းေက်ာင္း ေတာင္မွ မေအာင္တာကို က်ေနာ့္ ေမြးမိခင္က သိသြားတာပါ။ ေမြးမိခင္ဟာ ေမြးစားစာခ်ဳပ္မွာ သေဘာတူေၾကာင္း လက္မွတ္ထိုး မေပးခဲ့ပါဘူး။ ေနာင္လေပါင္း အေတာ္ၾကာၿပီး က်ေနာ့္ရဲ့ မိဘေတြက က်ေနာ့္ကို “တကၠသိုလ္ ထားေပးပါ့မယ္…” လို႔ ကတိေပးမွ ေမြးမိခင္က စိတ္ေလ်ာ့ၿပီး လက္မွတ္ထိုး ေပးခဲ့တာပါ။

ေနာက္ ၁၇ ႏွစ္ အၾကာမွာေတာ့ က်ေနာ္ တကၠသိုလ္ေက်ာင္းသား ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ က်ေနာ္ဟာ အဆင္အျခင္ ကင္းမဲ့စြာ နဲ႔ Stanford တကၠသိုလ္နီးပါး စားရိတ္ႀကီးတဲ့ တကၠသိုလ္ကို ေရြးခဲ့ပါတယ္။ က်ေနာ့္ရဲ့ တတၠသိုလ္ပညာေရး အတြက္ အေျခခံလူတန္းစား မိဘမ်ားရဲ့ စုေငြေတြအားလုံးကို က်ေနာ္သုံးမိရက္သား ျဖစ္သြားပါတယ္။ ေနာက္ေျခာက္လ အၾကာမွာေတာ့ ဒီပညာေရးဟာ တကယ္ေပးရတာနဲ႔ တန္တယ္လို႔ က်ေနာ္ မထင္ေတာ့ပါဘူး။ အဲဒီအခ်ိန္က က်ေနာ့္မွာ ဘဝရည္ မွန္းခ်က္ဆိုတာ မရွိခဲ့ပါဘူး။ တတၠသိုလ္ပညာေရးကေနၿပီး က်ေနာ့္ရဲ့ ဘဝရည္မွန္းခ်က္ကို ဘယ္လိုလုပ္ၿပီး အေျဖထုတ္ ေပးႏိုင္မယ္ ဆိုတာလဲ စဥ္းစားလို႔မရခဲ့ပါ။ ဒီေတာ့ က်ေနာ္ဟာ မိဘေတြရဲ့ တသက္စာစုေငြကို တကၠသိုလ္ မွာလာၿပီး ျဖဳံးေနတာပါပဲ။

ဒါနဲ႔က်ေနာ္လဲ တကၠသိုလ္က ထြက္ဖို႔ ဆုံးျဖတ္ ခဲ့ပါတယ္။ အခ်ိန္က်ရင္ အားလုံး အဆင္ေျပ သြားမွာပါလို႔ မ်က္စိစုံမွိတ္ၿပီး လုပ္ခဲ့တာပါ။ အဲဒီတုန္းကေတာ့ ေၾကာက္ေၾကာက္နဲ႔ လုပ္ခဲ့တာပါ။ ခု ျပန္စဥ္းစား ၾကည့္တဲ့အခါမွာေတာ့ ဒီဆုံးျဖတ္ခ်က္ ဟာ က်ေနာ့္ရဲ့ အေကာင္းဆုံး ဆုံးျဖတ္ခ်က္ တခုပါ။ ေက်ာင္းက ထြက္လိုက္တာနဲ႔ ခ်က္ခ်င္းပဲ မတက္ခ်င္ဘဲ တက္ေနရတဲ့ အတန္းေတြကို တက္စရာ မလိုေတာ့ တာေၾကာင့္ တက္ခ်င္စရာ ေကာင္းတဲ့ အတန္းေတြ ထဲမွာ ဝင္ထိုင္ ေက်ာင္းသားလုပ္ ခဲ့ပါတယ္။ ဒီဇာတ္လမ္းမွာ ကဗ်ာမဆန္ တာေတြလဲ ပါပါတယ္။ က်ေနာ့္မွာ ေနစရာ အခန္း မရွိေတာ့ပါဘူး။ ဒီေတာ့ က်ေနာ့္ သူငယ္ ခ်င္းေတြရဲ့ အခန္း ၾကမ္းျပင္ေပၚမွာ အိပ္ခဲ့ရပါတယ္။ Coke ပုလင္းေတြကို လိုက္စုၿပီး ျပန္အပ္လို႔ရတဲ့ တပုလင္း ၅ဆင့္ ဆိုတဲ့ ပိုက္ဆံနဲ႔ ဗိုက္ျဖည့္ရပါတယ္။ တနဂၤေႏြေန႔ ညတိုင္း ခုႏွစ္မိုင္ လမ္းေလွ်ာက္ၿပီး Hare Krishna ဟိႏၵဴ ဘုရားေက်ာင္း မွာ ထမင္းတနပ္ အဝ သြားစားရပါတယ္။ စားလို႔ အင္မတန္ ေကာင္းပါတယ္။ စူးစမ္းလိုစိတ္ ေနာက္လိုက္ရင္း၊ စိတ္ထဲမွာ ေပၚလာတာေတြကို လိုက္လုပ္ရင္း ၾကဳံႀကိဳက္ခဲ့တာ အေတာ္မ်ားမ်ားဟာ ေနာက္ပိုင္းမွာ အဖိုးမျဖတ္ႏိုင္တဲ့ အေတြ႔အၾကဳံေတြ ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။ ဥပမာေလး တခု ေပးပါရေစ။

အဲဒီအခ်ိန္က Reed College မွာ ရွိတဲ့ စာလုံးအလွေရးနည္း သင္တန္းဟာ တႏိုင္ငံလုံးမွာ အေကာင္းဆုံး သင္တန္းပါ။ တကၠသိုလ္နယ္ေျမ တခုလုံးမွာ ရွိသမွ် ပိုစတာေတြ၊ စာတန္းေတြ၊ နာမည္ေတြဟာ အင္မတန္လွပတဲ့ လက္ေရးစာလုံးေတြနဲ႔ ၿခယ္သ ထားပါတယ္။ ေက်ာင္းက ထြက္လိုက္ၿပီ ဆိုေတာ့ ပံုမွန္ သင္တန္းေတြ တက္စရာ မလိုေတာ့တဲ့ က်ေနာ္ဟာ စာလုံးအလွ ေရးနည္းသင္တန္းကို ဝင္တက္ၿပီး အတတ္သင္ခဲ့ပါတယ္။ စာလုံးပုံစံေတြထဲမွာ Serif စာလုံးပုံ၊ San Serif စာလုံးပုံေတြအေၾကာင္းကို သင္ယူခဲ့ပါတယ္။ စာလုံးတလုံးနဲ႔ တလုံးၾကားမွာ ဘယ္လို အနီးအေဝး ၿခားတယ္ဆိုတာ ေလ့လာခဲ့ပါတယ္။ စာလုံးေရးနည္းပညာရဲ့ နက္႐ိႈင္းမႈကို ေတြ႔ရွိခဲ့ပါတယ္။ အင္မတန္လွပတဲ့၊ သမိုင္းဝင္တဲ့၊ အႏုပညာေျမာက္ၿပီး၊ သိပၸံနည္းနဲ႔ စူးစမ္းလို႔မရတဲ့ ဒီပညာရပ္က က်ေနာ့္ကို ၫိႇဳ႕ယူဖမ္းစား ခဲ့ပါတယ္။

ဒါေတြကို က်ေနာ့္ဘဝမွာ ဘယ္လိုလက္ေတြ႔ အသုံးဝင္မလဲ ဆိုတာကိုေတာ့ ေမွ်ာ္လင့္ မထားခဲ့ပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ ေနာင္ ၁၀ႏွစ္ အၾကာမွာ ပထမဆုံး Macintosh ကြန္ပ်ဳတာကို ဒီဇိုင္းဆြဲတဲ့ အခါမွာေတာ့ ဒီပညာရပ္ကို ျပန္လည္ၿပီး သတိရလာခဲ့ ပါတယ္။ ဒီပညာရပ္ကို အစြမ္းကုန္သုံးၿပီး Macကို ဒီဇိုင္း လုပ္ခဲ့တာပါ။ Macဟာ ကမၻာ့ပထမဦးဆုံး စာလုံးအလွသုံးတဲ့ PC ကြန္ပ်ဳတာပါ။ တကၠသိုလ္က ဒီသင္တန္းကိုသာ က်ေနာ္မတက္ခဲ့ရင္ Macintosh ကြန္ပ်ဳတာမွာ အင္မတန္ေသသပ္ၿပီး အစိပ္အက်ဲ အခ်ိဳးက် လွပတဲ့ စာလုံးေတြ ထည့္ေပးႏိုင္ခဲ့မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ၿပီးေတာ့ Windows ဆိုတာကလဲ Macက စာလုံးေတြကိုပဲ ကူးခ်ထားတာ ဆိုေတာ့ PC ေတြေပၚမွာ စာလုံးအလွ ေပၚထြက္ခဲ့မွာ မဟုတ္ဘူးလို႔ေတာင္ ေျပာေကာင္းေျပာႏိုင္ ပါလိမ့္မယ္။ က်ေနာ္ ေက်ာင္းမထြက္ခဲ့ရင္ စာလုံးအလွသင္တန္းကို တက္ခဲ့မွာ မဟုတ္ပါ။ ဒီသင္တန္းကို က်ေနာ္မတက္ခဲ့ရင္ PC ေတြေပၚမွာ စာလုံးလွလွေလးေတြ ရွိေကာင္းမွရွိမွာပါ။

က်ေနာ္ တကၠသိုလ္ တက္ေနစဥ္ အခါကေတာ့ အနာဂါတ္ကို ႀကိဳျမင္ၿပီး ဒီအက်ိဳးအေၾကာင္းေတြကို ဆက္စပ္ ပုံေဖာ္ ၾကည့္ဖို႔ဆိုတာ ဘယ္ျဖစ္ႏိုင္ ပါ့မလဲ။ ေနာင္ ၁၀ ႏွစ္ၾကာအၿပီး အတိတ္ကို ျပန္ၾကည့္တဲ့ အခါမွာေတာ့ ဒီဆက္စပ္မႈေတြကို ရွင္းရွင္းႀကီး ေတြ႔ေနရပါတယ္။ ထပ္ေျပာရမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ေရွ႔အနာဂါတ္မွာ ဘာေတြဘယ္လို ဆက္စပ္ပုံေပၚလာမယ္ ဆိုတာကို က်ေနာ္တို႔ မျမင္ႏိုင္ပါ။ ေနာက္ျပန္ၾကည့္မွသာ ဆက္စပ္မႈေတြကို ေတြ႔ႏိုင္တာပါ။ ဒါေၾကာင့္မို႔ ဘြဲ႔ရေမာင္မယ္တို႔ေတြ ဟာလဲ အနာဂါတ္မွာ ျဖစ္ရပ္ေတြ ဆက္စပ္ၿပီး ပုံေပၚလာလိမ့္မယ္လို႔ ယံုၾကည္ထား ရပါလိမ့္မယ္။ ဘြဲ႔ရေမာင္မယ္ တို႔တေတြဟာ မိမိရဲ့ ရင္တြင္း ခံစားခ်က္ကို ယံုၾကည္မႈရွိပါ။ ကံစီမံတယ္ဆိုတာ ယံုပါ။ ကံ၏အက်ိဳးဆိုတာ ယံုပါ။ တခုခုကိုေတာ့ ယံုပါ။ ဒီယံုၾကည္ခ်က္ေၾကာင့္ က်ေနာ္ ေဂ်ာက္က်ခဲ့ရတယ္ ဆိုတာ ဘယ္ေတာ့မွ မရွိခဲ့ပါ။ က်ေနာ့္ဘဝကို အႀကီးအက်ယ္ ေျပာင္းလဲေစခဲ့တာ ဒီယံုၾကည္ခ်က္ေၾကာင့္ ပါပဲ။

က်ေနာ့္ရဲ့ ဒုတိယ ဇာတ္လမ္းကေတာ့ အခ်စ္နဲ႔ အ႐ံႈး အေၾကာင္းပါ။ က်ေနာ္ ကံေကာင္းခဲ့ပါတယ္။ က်ေနာ္တကယ္ စြဲစြဲလမ္းလမ္း ခ်စ္ခင္မိတဲ့ အလုပ္ဟာ ဘာလဲ ဆိုတာ အသက္ငယ္ငယ္ မွာ ရွာေဖြေတြ႔ရွိခဲ့တာပါ။ က်ေနာ့္ မိဘေတြရဲ့ ကားဂိုေဒါင္ ထဲမွာ Apple ကို Woz နဲ႔အတူ စတင္တည္ေထာင္စဥ္က က်ေနာ္ အသက္ ၂၀ ပဲ ရွိပါေသးတယ္။ က်ေနာ္တို႔ ၂ ေယာက္ တကယ္အလုပ္ႀကိဳးစား ခဲ့ၾကတာပါ။ Apple ဟာ ၁၀ႏွစ္ အတြင္းမွာ ကားဂိုေဒါင္ ထဲက က်ေနာ္တို႔ ၂ ေယာက္ကေနၿပီး ေဒၚလာ သန္း ၂ ေထာင္တန္ ဝန္ထမ္း ၄ ေထာင္ရွိတဲ့ ကုမၸဏီႀကီး ျဖစ္သြားခဲ့ပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ရဲ့ အေကာင္းဆုံး တီထြင္မႈျဖစ္တဲ့ Macintosh ကို ေစ်းကြက္တင္ၿပီး တႏွစ္ ေလာက္ က်ေနာ္လဲ အသက္ ၃၀ ျပည္႔ၿပီးခါစေလးပါ။ အဲဒီမွာ က်ေနာ္အလုပ္က အထုတ္ခံရပါတယ္။ ကိုယ္တိုင္ တည္ထာင္ခဲ့တဲ့ ကုမၸဏီကေန ဘယ္လိုလုပ္ၿပီး အထုတ္ခံ ရႏိုင္ပါ့မလဲ။

အဲ ဇာတ္လမ္းက ေတာ့ဒီလိုပါ။ Apple ကုမၸဏီႀကီးပြါးလာတဲ့အခ်ိန္မွာ က်ေနာ္က အင္မတန္ ေတာ္တယ္လို႔ ထင္ခဲ့တဲ့ လူတေယာက္ကို က်ေနာ္နဲ႔အတူ ကုမၸဏီမွာ စီမံခန္႔ခြဲဖို႔ အလုပ္ခန္႔ ခဲ့ၾကပါတယ္။ ပထမတႏွစ္ ေလာက္ကေတာ့ အေတာ္ေလး အဆင္ေျပပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ တေျဖးေျဖးနဲ႔ အနာဂါတ္ အလားအလာေတြကို အျမင္မတူ တာေပၚခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ဆုံးမွာေတာ့ အႀကီးအက်ယ္ ကေတာက္ကဆ ၿဖစ္တဲ့အခါမွာ ဒါ႐ိုက္တာအဖြဲ႔က သူ႔ဖက္က ရပ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါနဲ႔ အသက္ ၃၀မွာ အလုပ္လက္မဲ့ ျဖစ္သြားပါတယ္။ တကဲ့ကို ဟိုးေလးတေက်ာ္ျဖစ္ၿပီး အလုပ္ထုတ္ ခံရတာပါ။ က်ေနာ့္ရဲ့ ဘဝ တခုလုံးကို ပုံၿပီး စိုက္လိုက္မတ္တပ္ လုပ္ခဲ့တဲ့ အရာႀကီးကို ဆုံး႐ႈံးခဲ့တာပါ။ ဒါဟာ က်ေနာ့္အတြက္ အင္မတန္ တုန္လႈပ္စရာ၊ ေၾကကြဲစရာ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။

လေပါင္း အေတာ္ၾကာ ဘာလုပ္လို႔ လုပ္ရမွန္း မသိေအာင္ ၿဖစ္ခဲ့တာပါ။ တီထြင္သူ လုပ္ငန္းရွင္ မ်ိဳးဆက္ေဟာင္း ႀကီးမ်ားအေပၚမွာ က်ေနာ္ တာဝန္မေက် ဘူးလို႔လဲ ခံစားခဲ့ရပါတယ္။ သူတို႔က လက္ဆင့္ကမ္း ေပးခဲ့တဲ့ တာဝန္ကို ေပါ့ ေလ်ာ့မိတဲ့၊ လက္ဆင့္ကမ္း ေၿပးပြဲမွာ တုတ္တိုင္ ျပဳတ္က်ခဲ့တဲ့ သူလို ခံစားရတာပါ။ က်ေနာ္ David Packard နဲ႔ Bob Noyce တို႔ကို သြားေတြ႔ခဲ့ပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ က်ေနာ့္ေၾကာင့္ ျပႆနာ အႀကီးအက်ယ္ ျဖစ္ခဲ့တာကို ႀကိဳးစားၿပီး ေတာင္းပန္ ခဲ့ပါတယ္။

က်ေနာ့္ က်ဆုံးခန္းဟာ ဟိုးေလးတေက်ာ္ ျဖစ္ခဲ့တာပါ။ Silicon Valley ကေနၿပီး အ႐ႈံးေပး ထြက္ေျပးသြားဖို႔ အထိေတာင္ က်ေနာ္ စဥ္းစားခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အခ်က္တခ်က္ကို က်ေနာ္ တေျဖးေျဖးနဲ႔ သတိျပဳမိ လာပါတယ္။ အဲဒါက ေတာ့ က်ေနာ္လုပ္ခဲ့တဲ့ အလုပ္ကို က်ေနာ္ ခ်စ္ခင္ဆဲ၊ စြဲလမ္းဆဲ ဆိုတာပါဘဲ။ Apple မွာ ျဖစ္ခဲ့တဲ့ ကေမာက္ကမ ျဖစ္ရပ္ ေတြဟာ က်ေနာ့္ရဲ့ အလုပ္အေပၚ စြဲလမ္းမႈ အေပၚမွာ အရာမထင္ ခဲ့ပါဘူး။ က်ေနာ့္ကို ကန္ထုတ္တာ ခံရေပမဲ့ က်ေနာ္က ေတာ့ ခ်စ္ခင္စြဲလမ္းလွ်က္ပါ။ ဒါေၾကာင့္လဲ က်ေနာ္ တစ္ကေန ျပန္စဖို႔ ဆုံးျဖတ္ခဲ့ပါတယ္။

Apple ကေနၿပီး အလုပ္ျဖဳတ္ ခံရတာဟာ က်ေနာ့္ဘဝ တေလွ်ာက္လုံး ျဖစ္ႏိုင္ခဲ့သမွ်ထဲမွာ အေကာင္းဆုံး အျဖစ္ပါ။ အဲဒီ အခ်ိန္ကေတာ့ ဒီလို မေတြးခဲ့ မိပါဘူး။ ေအာင္ျမင္မႈဆိုတဲ့ ဝန္ထုပ္ ဝန္ပိုးႀကီးကို ေပါ့ေပါ့ပါးပါး လူသစ္တခါ ျပန္ျဖစ္ရတယ္ ဆိုတာနဲ႔ လဲလိုက္ရတာပါ။ အရာရာတိုင္းမွာ မေသခ်ာမႈ ေတြခ်ည္းပါဘဲ။ ဒီျဖစ္ရပ္ကပဲ က်ေနာ့္ကို အေႏွာင္အဖြဲ႔ေတြက ကင္းလြတ္ခြင့္ေပးၿပီး က်ေနာ့္ဘဝရဲ့ ဖန္တီးမႈအား အေကာင္းဆုံး ကာလကို စတင္ေစခဲ့ပါတယ္။

ေနာက္ ၅ ႏွစ္ အတြင္းမွာေတာ့ NeXT ဆိုတဲ့ ကုမၸဏီကို က်ေနာ္ တည္ေထာင္ပါတယ္။ Pixar ဆိုတဲ့ ကုမၸဏီကို က်ေနာ္ တည္ေထာင္ပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ အင္မတန္ ျပည္႔ဝတဲ့ အမ်ိဳးသမီးတေယာက္နဲ႔ ေမတၱာမွ်ၿပီး က်ေနာ္အိမ္ေထာင္ျပဳ ခဲ့ပါ တယ္။ Pixar ကေတာ့ ကမၻာ့ပထမဆုံး ကြန္ပ်ဳတာ ကာတြန္းကားကို ဖန္တီးထုတ္လုပ္ခဲ့တာပါ။ ခုခ်ိန္မွာေတာ့ Pixar ဟာ ကမၻာ့ အေအာင္ျမင္ဆုံးကာတြန္းရုပ္ရွင္ စတူဒီယို ျဖစ္ေနပါၿပီ။ ေျပာစမွတ္ျပဳစရာ အလွည့္ အေျပာင္းမွာ Apple က က်ေနာ့္ရဲ့ NeXT ကုမၸဏီကို ဝယ္ပါတယ္။ က်ေနာ္ Apple ကို ျပန္ေရာက္သြားပါတယ္။ NeXT မွာ က်ေနာ္တို႔ စတင္ခဲ့တဲ့ နည္းပညာဟာ Apple ျပန္လည္ ဆန္းသစ္ျခင္းရဲ့ ဗဟိုခ်က္မွာ ရွိပါတယ္။ Laurene နဲ႔ က်ေနာ္တို႔ကေတာ့ အင္မတန္ ေပ်ာ္စရာေကာင္းတဲ့ မိသားစုေလးတခု ျဖစ္လာပါတယ္။

က်ေနာ္သာ Apple က အလုပ္ထုတ္မခံခဲ့ရရင္ ဒါေတြတခုမွ ျဖစ္လာမွာ မဟုတ္တာ အေတာ္ေသခ်ာပါတယ္။ အလုပ္ ထုတ္ခံရျခင္းဟာ အင္မတန္အဝင္ဆိုးတဲ့ ေဆးခါးႀကီးပါ။ ဒါေပမဲ့ လူနာကို ၾကည့္ရတာလဲ ဒီလိုေဆးမ်ိဳး လိုေနပံု ပါဘဲ။ တခါတေလ ေတာ့လဲ ဘဝမွာ ေခါင္းကို အုတ္ခဲနဲ႔ ထုသလို ခံရတာမ်ိဳး ရွိပါတယ္။ မိမိယံုၾကည္ရာကို မစြန္႔လႊတ္ပါနဲ႔။ က်ေနာ့္ရဲ့ ဘဝ တေလွ်ာတ္လုံးမွာ အရာရာကို ျဖတ္ေက်ာ္ဖို႔ ခြန္အားေပး ေနခဲ့တာဟာ က်ေနာ့္အလုပ္ကို က်ေနာ္ ခ်စ္ခင္ စြဲလမ္းမႈပဲလို႔ က်ေနာ္ယံုၾကည္ ပါတယ္။ ဘြဲ႔ရေမာင္မယ္ တို႔လဲ ကိုယ့္ရဲ့ အခ်စ္စစ္ အခ်စ္မွန္ကို ေတြ႔ေအာင္ရွာပါ။ ဒီအဆိုဟာ ေမာင္မယ္ တို႔ရဲ့ ခ်စ္သူရည္းစား ရွာဖို႔နဲ႔ ဆိုင္သလို အလုပ္ရွာဖို႔ နဲ႔လဲ သက္ဆိုင္ပါတယ္။ ခုခ်ိန္ထိ မေတြ႔ေသးဘူး ဆိုရင္လဲ ေတြ႔တဲ့အထိ ဆက္ရွာပါ။ ရရာနဲ႔ မေက်နပ္ ၾကပါနဲ႔။ ႏွလုံးသားေရးရာ ကိစၥဆိုေတာ့ ေတြ႔ၿပီလား၊ မေတြ႔ေသးဘူးလား ဆိုတာကို ကိုယ့္ဟာကိုယ္ သိလာပါလိမ့္မယ္။ ၿပီးေတာ့ ဘဝအေဖာ္မြန္ ေတြရဲ့ သဘာဝအတိုင္း ႏွစ္ၾကာေလပိုၿပီး ခိုင္ျမဲလာေလေလ ျဖစ္လာပါလိမ့္မယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေမာင္မယ္တို႔ အခ်စ္စစ္ အခ်စ္မွန္ကို ေတြ႔ေအာင္ ရွာၾကပါ။ ရရာေလးနဲ႔ မေရာင့္ရဲ လိုက္ၾကပါနဲ႔။

က်ေနာ့္ရဲ့ တတိယ ဇာတ္လမ္းကေတာ့ ေသျခင္းတရား အေၾကာင္းပါ။
က်ေနာ္အသက္ ၁၇ ႏွစ္မွာ ေကာက္ႏႈတ္ခ်က္ စာသားတခု ဖတ္ခဲ့ရပါတယ္။ မွတ္မိသေလာက္ ဆိုရင္ေတာ့ “ေန႔တိုင္းကို သင့္ဘဝရဲ့ ေနာက္ဆုံးေန႔အျဖစ္ ေနထိုင္ခဲ့ရင္ တေန႔မွာေတာ့ အဲဒီအတိုင္း ၿဖစ္လာဖို႔ ေသခ်ာပါတယ္” တဲ့။ ဒီစာသားက က်ေနာ့္စိတ္မွာ ထင္ဟပ္ သြားခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီကစၿပီး ေနာက္ ၃၃ ႏွစ္လုံး မနက္အိပ္ရာထမွာ မွန္ကိုၾကည့္ၿပီး ကိုယ့္ကိုကိုယ္ ေမးခဲ့ပါတယ္။ “ဒီေန႔သာ ငါ့ဘဝရဲ့ ေနာက္ဆုံးေန႔ဆိုရင္ ဒီေန႔ လုပ္မဲ့အလုပ္ေတြကို ငါ လုပ္ခ်င္ပါ့မလား” ေမးခြန္းရဲ့ အေျဖဟာ ရက္ေပါင္းမ်ားစြာ ဆက္တိုက္ “မလုပ္ခ်င္ဘူး” ျဖစ္ေနၿပီ ဆိုရင္ေတာ့ အေျပာင္းအလဲ တခုခုလုပ္ဖို႔ လိုေနၿပီလို႔ က်ေနာ္ သိလိုက္ပါတယ္။

ဘဝအတြက္ အလြန္အေရးပါတဲ့ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ ေတြကိုခ်ရာမွာ အေရးႀကီးဆုံး အေထာက္အပံ့ ကိရိယာ အျဖစ္ က်ေနာ္ေတြ႔ ရွိခဲ့တာကေတာ့ ေသျခင္းတရားဟာ လက္တကမ္းမွာပဲ ရွိတယ္လို႔ သတိခ်ပ္ျခင္းပါ။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ အေရးမပါတဲ့ ေမွ်ာ္မွန္းခ်က္ေတြ၊ ဂုဏ္မာနေတြ၊ အရွက္ကြဲမွာ ဒါမွမဟုတ္ ရွုံးနိမ့္မွာကို ေၾကာက္တဲ့စိတ္ေတြ ဒါေတြ အားလုံးနီးပါးဟာ ေသျခင္းတရား ဆိုတာနဲ႔ ရင္ဆိုင္ေတြ႔လိုက္ရင္ အလိုလို ေပ်ာက္ကြယ္သြားၿပီး တကယ့္ကို အေရးႀကီးတဲ့ အရာေတြသာ က်န္ရစ္ခဲ့ပါတယ္။ မင္းမွာ လက္လႊတ္ ဆုံးရွုံးစရာ ပိုင္ဆိုင္မႈေတြ ရွိတယ္ဆိုတဲ့ အေတြး ေထာင္ေခ်ာက္ကို ေရွာင္လႊဲဖို႔ နည္းလမ္းေတြထဲမွာ က်ေနာ္သိတဲ့ အေကာင္းဆုံး နည္းကေတာ့ မင္းဟာ ေသရေတာ့မွာ ဘဲလို႔ သတိခ်ပ္ျခင္းပါ။ မင္းဟာ ဗလာထီးထီး ကိုယ္ခ်ည္း ၿဖစ္သြားပါၿပီ။ အဲဒီေတာ့ ကိုယ့္ႏွလုံးသားရဲ့ ေခၚရာေနာက္ကို မလိုက္ဘဲေနဖို႔ရာ အေၾကာင္းမရွိ ေတာ့ပါ။

လြန္ခဲ့တဲ့ တႏွစ္ေလာက္က က်ေနာ့္မွာ ကင္ဆာေရာဂါရွိတယ္လို႔ ေတြ႔ရွိခဲ့ပါတယ္။ မနက္ ၇နာရီ ခြဲမွာ ေဆးဓာတ္မွန္႐ိုက္ ပါတယ္။ က်ေနာ့္ရဲ့ သရက္ရြက္ (Pancreas) မွာ အႀကိတ္ရွိတာ ဓာတ္မွန္မွာ ထင္းထင္းႀကီး ေပၚေနပါတယ္။ သရက္ရြက္ ဆိုတာ ဘာလဲဆိုတာ ေတာင္မွ က်ေနာ္မသိခဲ့ပါ။ ဒီလို ကင္ဆာမ်ိဳးဟာ ကုစရာေဆးမရွိတဲ့ ကင္ဆာမ်ိဳးျဖစ္ဖို႔ အေတာ္ေသခ်ာတယ္လို႔ က်ေနာ့္ကို ဆရာဝန္ႀကီးေတြက ေျပာခဲ့ပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ ေနာက္ ၃လ ကေန ၆လ အထိဘဲေနရဖို႔ ေမွ်ာ္ လင့္ထားပါလို႔ ေျပာပါတယ္။ ဒါဟာဘာအဓိပၸါယ္ လဲဆိုေတာ့ က်ေနာ့္ရဲ့ ကေလးေတြကို ေနာင္ ၁၀ ႏွစ္ အတြင္းမွာ ေျပာျပ ဖို႔ စဥ္းစားထားသမွ်ကို ေနာင္လ အနည္းငယ္ အတြင္းမွာ အကုန္အစင္ ေၿပာဖို႔ ႀကိဳးစားပါ ဆိုတဲ့ အဓိပၸါယ္ ပါပဲ။ က်န္ရစ္ သူမိသားစု ဒုကၡမမ်ား ရေလေအာင္ ရွိသမွ် ကိစၥေတြ အားလုံးကို လက္စသိမ္းပါ ဆိုတဲ့ အဓိပၸါယ္ပါ။ သြားေတာ့မယ္လို႔ ႏႈတ္ဆက္ေတာ့ ဆိုတဲ့ အဓိပၸါယ္ပါ။ တေန႔လုံး ဒီကင္ဆာ အေၾကာင္းကဘဲ က်ေနာ့္ကို လႊမ္းမိုးထား ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီေန႔ ညေနမွာေတာ့ အသားစထုတ္ၿပီး ေဆးစစ္ ခံခဲ့ရပါတယ္။ ခႏၶာကိုယ္ အတြင္းပိုင္းၾကည့္ ကရိယာကို က်ေနာ့္လည္ေခ်ာင္း ထဲကတဆင့္ အစာအိမ္ကို ၿဖတ္ၿပီး အူသိမ္ထဲကို ေရာက္ေအာင္ ထည့္ပါတယ္။ ၿပီးေတာ့မွ က်ေနာ့္ရဲ့ သရက္ရြက္ကို အပ္နဲ႔စိုက္ၿပီး အသားစ အနည္းငယ္္ကို ထုတ္ယူပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ က်ေနာ္က ေမ့ေဆးနဲ႔ ေမ်ာေနခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အတူရွိေနတဲ့ ဇနီးက ျပန္ေျပာခဲ့တာက ဒီအသားစကို အဏုၾကည့္ မွန္ဘီလူးေအာက္မွာ ၾကည့္ခဲ့တဲ့ ဆရာဝန္ႀကီးေတြ “ေဟးကနဲ…” ထၿပီး ေအာ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ က်ေနာ့္ရဲ့ကင္ဆာဟာ အင္မတန္မွ ရွားပါးတဲ့ ခြဲစိတ္ၿပီး ကုသလို႔ရတဲ့ သရက္ရြက္ ကင္ဆာမ်ိဳး ျဖစ္ေနလို႔ပါ။ က်ေနာ္ ခြဲစိတ္ကုသ ခံခဲ့ရပါတယ္။ က်ေနာ္ အခု ေနေကာင္းပါၿပီ။ ဒါဟာ က်ေနာ့္အဖို႔ ေသျခင္းတရားနဲ႔ အနီးကပ္ဆုံး ရင္ဆိုင္ျဖစ္ခဲ့ျခင္းပါဘဲ။ ေနာင္ ၁၀ ႏွစ္၊ အႏွစ္ ၂၀ အတြင္းမွာလဲ ဒီထက္ ပိုၿပီး နီးနီးစပ္စပ္ မေတြ႔ၾကဳံ ရေတာ့ဘူးလို႔ ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္။ ဒီျဖစ္ရပ္ကို ကိုယ္ေတြ႔ ၾကဳံရတဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ ဘြဲ႔ရေမာင္ မယ္တို႔ကို ေသျခင္း တရားအေၾကာင္း ေျပာျပရာမွာ သုံးျဖစ္ရုံ ဥာဏ္သိ အဓိပၸါယ္ ဖြင့္ဆိုခ်က္ထက္ နဲနဲပိုၿပီး ေသေသခ်ာခ်ာ က်ေနာ္ ေျပာႏိုင္ပါၿပီ။ *ဘယ္သူမွ မေသခ်င္ပါဘူး။ ေကာင္းကင္ဘုံကို သြားခ်င္တဲ့ သူမ်ားေတာင္မွ အဲဒီကိုေရာက္ဖို႔ မေသခ်င္ ၾကပါဘူး။ သို႔ေသာ္ လည္း လူတိုင္းဟာ တေန႔ေတာ့ ေသၾကရမွာပါ။*

ခုထက္ထိ ေသျခင္းတရားကို လြန္ဆန္ႏိုင္တဲ့သူ ဆိုတာ မရွိေသးပါ။ ဒါဟာလဲ ျဖစ္သင့္လို႔ပါ။ ဘဝတရားရဲ့ တခုတည္းေသာ အေကာင္းဆုံးဖန္တီးမႈဟာ မရဏတရား ျဖစ္စရာအေၾကာင္း ရွိပါ တယ္။ မရဏ တရားဟာ ဘဝျဖစ္တည္ျခင္း တရားရဲ့ အေျပာင္းအလဲျဖစ္ေအာင္ ေဖာ္ေဆာင္ ေပးတဲ့အရာပါ။ မရဏတရား က ေဟာင္းေဆြး အိုမင္းမႈေတြကို ဖယ္ရွားၿပီး ႏုပ်ိဳသစ္လြင္မႈေတြနဲ႔ အစားထိုး ေပးေနပါတယ္။ ဒီေန႔ဒီအခ်ိန္ အခါမွေတာ့ ဘြဲ႔ရေမာင္မယ္တို႔ဟာ ႏုပ်ိဳသစ္လြင္မႈေတြနဲ႔ အျပည္႔ပါ။ သို႔ေသာ္ မၾကာေတာ့တဲ့ အခါမွာ ေမာင္မယ္တို႔လဲ အိုမင္းရင့္ေရာ္ လာမွာပါ။ ၿပီးေတာ့ အဖယ္ရွား ခံၾကရမွာပါ။ စိတ္ထိခိုက္ေအာင္ ေၿပာမိတာကို က်ေနာ္ ေတာင္းပန္ပါတယ္။ သို႔ေသာ္လဲ ဒါက အမွန္တရားပါ။ ဘြဲ႔ရေမာင္မယ္တို႔မွာ အခ်ိန္ေတြ အမ်ားႀကီး မရွိေတာ့ပါဘူး။ ဒီေတာ့ တျခားသူေတြ ေနသလိုေနၿပီး အခ်ိန္ကို မျဖဳန္းပါနဲ႔။ သူမ်ားေတြရဲ့ အေတြးအထင္ ထဲကအတိုင္း ေနရတဲ့ဘဝကို တရားေသ ဆုပ္ကိုင္ထားၿပီး ေခ်ာင္ပိတ္ မမိပါေစနဲ႔။ မိမိရဲ့ အတြင္းစိတ္က ႏိႈးေဆာ္သံကို သူတပါးေတြရဲ့ ထင္ျမင္ခ်က္ အေႏွာင့္အယွက္ ေတြက ဖုံးလႊမ္း မသြားပါေစနဲ႔။ *ဒီထက္ပိုၿပီး အေရးႀကီးဆုံး အခ်က္ကေတာ့ ကိုယ့္ရဲ့ ႏွလုံးသားနဲ႔ ရင္တြင္းသိစိတ္ တို႔က ေခၚေဆာင္ရာကို လိုက္ပါ။* သူတို႔က ေမာင္မယ္တို႔ အမွန္တကယ္ ဘာျဖစ္ခ်င္တယ္ ဆိုတာကို သိေနၾက ၿပီးသားပါ။ က်န္တဲ့ အရာေတြ အားလုံးက သာမည အခ်က္ေတြပါ။

က်ေနာ္ငယ္စဥ္အခါက “The Whole Earth Catalog” ဆိုတဲ့ အင္မတန္ ေျပာင္ေျမာက္တဲ့ ကတ္တေလာက္ စာအုပ္တခု ရွိခဲ့ဘူးပါတယ္။ ဒီစာအုပ္ဟာ အဲဒီတုန္းက က်ေနာ္တို႔ေတြ အတြက္ေတာ့ ကိုးကြယ္စရာ က်မ္းစာေတြ ထဲက တအုပ္ေပါ့။ အဲဒီစာအုပ္ရဲ့ ဖန္တီးရွင္ကေတာ့ ဒီ Stanford တကၠသိုလ္ နဲ႔ သိပ္မေဝးတဲ့ Menlo Park မွာေနတဲ့ Stewart Brand ဆို သူပါ။ ဒီစာအုပ္ကို သူက ကဗ်ာဆန္ဆန္ အလွေတြနဲ႔ ခ်ယ္မႈန္းၿပီး ထုတ္ေဝခဲ့တာပါ။ ဒီစာအုပ္ကို ထုတ္ေဝခ်ိန္က ၁၉၆၀ ခုေႏွာင္းပိုင္းကာလ ကြန္ပ်ဴတာနဲ႔ ကြန္ပ်ဴတာစာစီ လုပ္ငန္းေတြ မေပၚခင္ကပါ။ အဲဒီေတာ့ စာအုပ္ တအုပ္လုံးက လက္ႏွိပ္ စက္႐ိုက္၊ ကပ္ေၾကး နဲ႔ကိုက္၊ Polaroid ကင္မရာနဲ႔ ဓာတ္ပံုေတြ ႐ိုက္ၿပီး စာအုပ္္ကို ဖန္တီးရတာပါ။ Googleကို စာအုပ္ အျဖစ္ ဖတ္ရသလိုပါပဲ။ ဒီ္စာအုပ္ဟာ Google မတိုင္ခင္ ၃၅ ႏွစ္က ေပၚခဲ့တာပါ ။ တကယ့္ကို စံနမူနာယူစရာ စာအုပ္္ပါ။ စာအုပ္္တခုလုံးလဲ သပ္ရပ္လွပတဲ့ ကရိယာေတြနဲ႔ အၾကံေကာင္းေတြနဲ႔ ျပည္႔ေနပါတယ္။

Stewart နဲ႔သူ႔အဖြဲ႕သားေတြဟာ “The Whole Earth” စာအုပ္္ ေတာ္ ေတာ္မ်ားမ်ားကို ထုတ္ေဝခဲ့ပါတယ္။ ထုတ္ေဝျခင္းကေန ရပ္ဆိုင္းရတဲ့ အခါမွာေတာ့ သူတို႔တေတြ ေနာက္ဆုံး ႏႈတ္ဆက္ၿခင္း စာအုပ္္ကို ထုတ္ၾကပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ က်ေနာ္က ခုဘြဲ႔ရ ေမာင္မယ္တို႔ရဲ့ အရြယ္၊ ၁၉၇၀ ႏွစ္လယ္ကာလမ်ားပါ။ ႏႈတ္ဆက္စာအုပ္ရဲ့ ေက်ာဖုံးပံုက မနက္ေစာေစာ ေတာဘက္က ကားလမ္းေလး တခုရဲ့ ဓာက္ပံုပါ။ စြန္႔စားခန္း အင္မတန္ ႀကိဳက္သူမ်ား ကားၾကဳံစီး ခရီးထြက္ရာမွာ ေတြ႔ေကာင္း ေတြ႔ဖူးၾကမဲ့ ကားလမ္းေလးမ်ိဳးပါ။ ေအာက္မွာ စာတန္းေလးေရး ထားပါတယ္။ “ဆာေလာင္ မြတ္သိပ္ပါ။ အ႐ူးထပါ” တဲ့။ ဒါသူတို႔ရဲ့ ေနာက္ဆုံးစာအုပ္္မွာ ေနာက္ဆုံး ႏႈတ္ဆက္တဲ့ စကားပါ။ က်ေနာ္ ကိုယ္တိုင္လဲ ဒီဆုကိုပဲ အျမဲတမ္း ေတာင္းခဲ့ပါတယ္။ ခုဘြဲ႔ရေမာင္မယ္ တို႔ဘဝအသစ္ စၾကရေတာ့မယ္ ဆိုေတာ့ ေမာင္မယ္တို႔ ကိုလဲ ဒီဆုကိုပဲ ေတာင္းေပးပါ့မယ္။
“ဆာေလာင္မြတ္သိပ္ပါ… အ႐ူးထပါ…”အားလုံးကိုေက်းဇူးတင္ပါတယ္။
--