HALLOWEEN

Halloween ရဲ႕ဇစ္ျမစ္က ေရွးေဟာင္း Celtic လူမ်ိဳးေတြရဲ႕ Sa- mhain ပြဲေတာ္က လာပါတယ္။ ဒီ Celt လူမ်ိဳးေတြရဲ႕ေဒသ ဟာ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္း ႏွစ္ေထာင္ ကအခု Ireland၊ UK နဲ႔ ျပင္သစ္ ေတာင္ပိုင္းမွာ ျဖစ္ျပီး သူတုိ႔ရဲ႕ ႏွစ္သစ္ကူးက ႏို၀င္ဘာ တစ္ရက္ေန႔ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေန႔ ဟာ ေႏြရာသီ ကုန္လို႔ သီးႏွံေတြ ရိတ္သိမ္းျပီး အေမွာင္ ၾကီးစိုးခ်ိန္၊ ေအး စက္တဲ့ ေဆာင္းရာသီနဲ႔ ႏွစ္တစ္ႏွစ္ရဲ႕ လူေတြ ေသဆံုးတာနဲ႔ ဆက္စပ္ တဲ့ အခ်ိန္ ကာလ ရယ္လို႔ မွတ္သား ၾကပါတယ္။ ဒါတင္မက သူတို႔ဟာ ႏွစ္သစ္ကူး အၾကိဳေန႔ကို မရဏ ေလာက နဲ႔လူ႔ေလာက ၾကားကစည္း ေတြ ၿခားနားမႈေတြ ေ၀၀ါး သြားတဲ့ အခ်ိန္လို႔လဲ ယံုၾကည္ ၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေအာက္တိုဘာ ၃၁ညမွာ သူတို႔က ေသဆံုးသြား သူေတြ ျပန္လာ တယ္လို႔ ယံုၾကည္ျပီး Samhain ပြဲကို က်င္းပ ၾကပါတယ္။
ထုိ႔အျပင္ Druids လို႔ေခၚတဲ့ သူတို2႔ လူမ်ိဳးစု တရားေဟာ နတ္ဆရာ ေတြကေန အနာဂတ္မွာ သီးႏွံေတြ ပ်က္စီးမလား၊ ေဘးအႏၱရာယ္ ၾကံဳမလား ဆိုတာ ခန္႔မွန္းရာမွာ ၀ိညာဥ္ေတြ ရွိေနလို႔ ပိုလြယ္ကူ ေစတယ္လို႔ ထင္ၾကပါတယ္။ ဒါဟာ ပ်က္စီး လြယ္တဲ့ သဘာ၀ကို မွီခိုေနရသူ လူသားေတြ အတြက္ေတာ့ ေမွာင္မိုက္ ၾကာရွည္တဲ့ ေဆာင္းတြင္းမွာ စိတ္သက္သာရာ ရစရာ တစ္မ်ိဳးပါပဲ။ ဒီပြဲေတာ္ အတြက္ နတ္ဆရာ ေတြက ၾကီးမားတဲ့ ယဇ္မီးပံုေတြ ဖိုထားတယ္၊ ျပီးေတာ့ လူေတြ စုေ၀းၾကျပီး ေကာက္ပဲသီးႏွံ ေတြနဲ႔ တိရစာၦန္ ေတြကို ယဇ္ပူေဇာ္ ၾကတယ္။ ဒီအခမ္းအနား အတြင္းမွာ Celtic လူမ်ိဳး ေတြဟာ တိရစာၦန္ ေခါင္းေတြ အေရျပား ေတြနဲ႔ စီယင္ထားတဲ့ ၀တ္စံုေတြ ၀တ္ျပီး တစ္ေယာက္ ကံၾကမၼာကို တစ္ေယာက္ နိမိတ္ဖတ္ ၾကတယ္။ ဒီပူေဇာ္ပြဲ ျပီးတဲ့အခါ မေန႔ ညေန အေစာပိုင္းက သူတို႔ ျငိမ္းထားတဲ့ ကိုယ္ပိုင္ မီးပံုေလး ေတြကို ယဇ္မီးပံုက မီးကူးျပီး ျပန္ထြန္းညိွ ၾကတယ္။ ဒါက သူတို႔ကို လာမယ့္ ေဆာင္းတြင္းမွာ ကာကြယ္ ေစာင့္ေရွာက္ ေပးေစဖို႔လို႔ ယူဆၾက ပါတယ္။
A.D.43 မွာေတာ့ ေရာမ အင္ပါယာက Celtic ေတြရဲ႕ နယ္ေျမ အမ်ားစုကို သိမ္းပိုက္ လိုက္ပါတယ္။ သူတို႔က Celts ေတြကို အုပ္စိုးခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေလးရာေက်ာ္ခုႏွစ္ အေတာ အတြင္းမွာ Celts ရုိးရာပြဲေတာ္ Samhain ဟာေရာမ ရုိးရာပြဲေတာ္ ႏွစ္ခုနဲ႔ ေပါင္းစည္း သြားတယ္။ ပထမ တစ္ခုက ေအာက္တုိဘာ ေႏွာင္းပိုင္းမွာ က်င္းပတဲ့ ေရာမ ေတြရဲ႕ ေသျပီး သားသူေတြ အမွတ္တရ ပြဲေတာ္ Feralia နဲ႔ဒုတိယ တစ္ခု ကေတာ့ အသီးနဲ႔ အပင္ေတြကို ေစာင့္ေရွာက္တဲ့ ေရာမ နတ္သမီး Pomona ကိုဂုဏ္ျပဳတဲ့ ပြဲပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ေရာမ နတ္သမီးရဲ့ သေကၤတဟာ ပန္းသီး ျဖစ္တာမို႔ အခု ေဟာလိုး၀င္း ရုိးရာ ကစားနည္း ျဖစ္တဲ့ ေပါေလာေပၚ ေနတဲ့ ပန္းသီး ေတြကို ကိုက္ဖမ္းတဲ့ ကစားနည္းဟာ Samhain ပြဲက ပါလာတာ ျဖစ္ပါတယ္။ A.D. ၆၀၉ ေမ၁၃ရက္ မွာေတာ့ ပုပ္ရဟန္း မင္းၾကီး Boniface IV ကေရာမရဲ႕ Pantheon မွာခရစ္ယာန္ သူရဲေကာင္း ေတြကို ဂုဏ္ျပဳျပီး ကတ္သလစ္ သူရဲေကာင္း အေပါင္းတို႔ရဲ႕ စားပြဲကို အေနာက္ ႏိုင္ငံေတြရဲ႕ ဘုရားေက်ာင္း ေတြအတြက္ ျပ႒ာန္း ပါတယ္။


ေနာက္ပိုင္းမွာ Pope Gregory III (731–741) က သူရဲေကာင္း ေတြသာမက သူေတာ္ေကာင္း ေတြအတြက္ ပါလို႔ အက်ယ္ခ်ဲ႕ ခဲ့ျပီး ေမ၁၃ကေန ႏို၀င္ဘာ တစ္ရက္ေန႔ကို ေရြ႕ေျပာင္း က်င္းပ ခဲ့တယ္။ ကိုးရာစု ကစလို႔ Celtic ေတြထဲကို ခရစ္ယာန္ ဘာသာက တေျဖးေျဖး ေရာက္ရွိလာျပီး အရင္ Celtic ေတြရဲ႕ ယံုၾကည္မႈ ေတြနဲ႔ ေရာေမႊ သြားပါ ေတာ့တယ္။ A.D 1000 မွာေတာ့ ဘုရားေက်ာင္း ေတြဟာ ႏို၀င္ဘာ ႏွစ္ရက္ေန႔ကို ေသဆံုးသူ ေတြကို ဂုဏ္ျပဳတဲ့ All Souls' Day အျဖစ္ သတ္မွတ္ ပါတယ္။ ဒါဟာ Samhain ပြဲကုိ အစားထိုး တာျဖစ္ျပီး လူေတြက ယဇ္မီးပံုေတြ၊ သူေတာ္ ေကာင္းေတြ၊ သူရဲေကာင္းေတြ၊ မိစာၦေတြ ပံုစံ ၀တ္စံု ေတြကို ၀တ္ဆင္ ၾကပါတယ္။ ဒီ All Saints Day ကို All-hallows ဒါမွမဟုတ္ All-hallowmas လို႔ေခၚျပီး အဲ႔ေန႔ မတိုင္ခင္ ညေန ျဖစ္တဲ့ အရင္ Samhain ပြဲေန႔ ကိုေတာ့ All-hallows Eve ဒါမွမဟုတ္ Halloween လို႔ေခၚၾက ပါတယ္။
လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္း မ်ားစြာတုန္းက ေဆာင္းရာသီဟာ ေအးခဲျပီး ေၾကာက္စရာ ေကာင္းပါတယ္။ စားစရာ ေတြမရွိဘဲ ေမွာင္မိုက္တာမို႔ လူတုိင္းက ေဆာင္းရာသီကုိ ပူပန္ ၾကတယ္။ ေဟာလိုး၀င္း မွာေတာ့ လူေသေတြ သရဲေတြက ေျမကမာၻကို ျပန္လာတယ္လို႔ ဆိုၾကတယ္။ ဒါေၾကာင့္ လူေတြဟာအိမ္ ျပန္တဲ့ အခါ သရဲေတြက မွတ္မိ ေတြ႔ဆံုမွာ စိုးၾကတာမို႔ မ်က္ႏွာဖံုးေတြ တပ္ျပီး အိမ္ျပန္ၾက ပါတယ္။ ဒါဆိုရင္ သရဲေတြက သူတို႔နဲ႔မ်ိဳး ႏြယ္တူ ေတြလို႔ ထင္ျပီး မေႏွာင့္မယွက္ ၾကေအာင္ပါ။ ေဟာလိုး၀င္း မွာေတာ့ သရဲေတြက အိမ္ေတြထဲ ၀င္ဖုိ႔မ ၾကိဳးစား ႏိုင္ေအာင္ စားစရာေတြ အျပင္မွာ ထားေပး ၾကပါတယ္။ အေမရိကန္ ရုိးရာ trick-or-treat က စားနည္း ကေတာ့ ဟိုးအရင္ အေစာပိုင္း All Souls' Day ကစပါတယ္။ ဒီပြဲေတာ္ အခ်ိန္ ေတြမွာ ဆင္းရဲသား ေတြဟာ စားစရာ ရဖုိ႔ ေတာင္းစား တဲ့အခါ လူေတြက ၀ိညာဥ္ကိတ္ ေတြလုပ္ျပီး ေ၀ၾက ပါတယ္။ အျပန္အလွန္ အားျဖင့္ သူတုိ႔ကေန အဲ့ဒီမိသားစု ေတြရဲ႕ ေသဆံုးသြား သူေတြ အတြက္ ဆုေတာင္း ေပးမယ္လို႔ ကတိျပဳ ၾကရပါတယ္။ ဒီ soul cakes ေ၀မွ်ျခင္းကို ဘုရားေက်ာင္း ေတြက အားေပးျပီး အရင္က ေအာ္ဟစ္ ငိုေၾကြးသူ ၀ိညာဥ္ေတြ အတြက္ မုန္႔နဲ႔၀ိုင္ အရက္ေတြ အျပင္မွာ ထားေပးတဲ့ ဓေလ့ကို အစားထုိး ေပးၾကပါတယ္။ ဒီအေလ့အထဟာ ယခုအခါ ကေလးေတြက အိမ္ေတြကို ေလွ်ာက္လည္ျပီး အိမ္နီးနား ခ်င္းေတြက မုန္႔ေတြ၊ ပိုက္ဆံ ေတြေပးတဲ့ going a-souling ဆိုတဲ့ ဓေလ့ ျဖစ္လာ ပါတယ္။
ေဟာလိုး၀င္းဟာ ေမွာ္ဆန္တဲ့ လ်ိဳ႕၀ွက္ ဆန္းျပားတဲ့ အားလပ္ရက္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီဟာက Celtic ေတြရဲ႕ ေသဆံုး သြားတဲ့ မိသားစု၀င္ ေတြနဲ႔ ေပါင္းဆံုရတယ္ လို႔ခံစားရ ေစတဲ့ ေႏြအကုန္ ပြဲေတာ္က စတင္ ပါတယ္။ ဒီခင္မင္စရာ ၀ိညာဥ္ ေတြအတြက္ ညစာစားပြဲမွာ ေနရာေတြ စီစဥ္လို႔၊ အိမ္တံခါး၀မွာ မုန္႔ေလးေတြ ခ်ထားလို႔၊ အျပန္လမ္း မွတ္မိေအာင္ လမ္းေဘးမွာ ဖေယာင္းတုိင္ေတြ ထြန္းလို႔ ၾကိဳဆို ၾကပါတယ္။ ယေန႔ေခတ္ မွာေတာ့ ေဟာလိုး၀င္း ဇာတ္လိုက္ သရဲေတြ ဟာပိုၿပီး ေၾကာက္စရာ ေကာင္းလာ ပါတယ္။ ယံုၾကည္မႈ ေတြကလည္းထိတ္ လန္႔စရာေကာင္းလာ ပါတယ္။ ေၾကာင္မည္း ရွိတဲ့ လမ္းၾကား ေတြကေန မျဖတ္ သလိုေပါ့။ ဒီဇာတ္လမ္းက အလယ္ေခတ္က စုန္းမေတြဟာ ေၾကာင္အျဖစ္ ေျပာင္းလို႔ သူတို႔ကို မမွတ္မိေအာင္ လုပ္တယ္ ဆိုတဲ့ ယံုၾကည္မႈက စပါတယ္။ ေနာက္တစ္မ်ိဳး ကေတာ့ ေထာင္ထားတဲ့ ေလွကား ေအာက္ကေန ျဖတ္မေလွ်ာက္ တာမ်ိဳး။ ဒါကေတာ့ ေရွးေဟာင္း အီဂ်စ္ ေတြရဲ႕ ၾတိဂံေတြ အေပၚ အေလး အျမတ္ ျပဳမႈကေန အစျပဳတာ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ႔ ေနာက္တစ္မ်ိဳး ကေတာ့ ေထာင္ထားတဲ့ ေလွကား ေအာက္ကေန သြားတဲ့အခါ အႏၱာရာယ္ မ်ားတာ ေၾကာင့္လဲ ျဖစ္မွာေပါ့ေလ။ ဒီလိုပါပဲ ေဟာလို၀င္းမွာ လူေတြက မွန္ကြဲ တာတို႔၊ လမ္းေပၚက အကြဲရာကို နင္းတာတို႔၊ ဆားဖိတ္ က်တာတို႔ မျဖစ္ေအာင္ ေရွာင္ၾက ပါတယ္။
ဒါေပမဲ႔ ေဟာလိုး၀င္းဟာ ေၾကာက္စရာ ေတြပဲ ျပည့္ေန တာေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ trick-or-treat ဓေလ့ကိုပဲ ၾကည့္ေလ။ တခ်ိဳ႕ ဓေလ့ေလး ေတြဟာ အေတာ္ ခ်စ္စရာ ေကာင္းပါတယ္။ ဟုတ္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ယံုၾကည္ မႈေတြဟာ အတိတ္ထက္ အနာဂတ္ကို အာရုံထားလို႔ ေသျခင္းထက္ရွင္သန္ ျခင္းကို ပိုဂရုမူ ၾကပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ လက္မထပ္ ရေသးတဲ့ အမ်ိဳးသမီး ေတြအတြက္ သူတို႔ရဲ႕ အနာဂတ္ ခင္ပြန္းေလာင္းကို ရွာေဖြတာနဲ႔ ကံေကာင္း ေထာက္မလို႔ ေနာက္ေဟာလိုး၀င္းမွာ လက္ထပ္ ႏိုင္ေစဖို႔ ကူညီေပးတဲ့ယံု ၾကည္မႈေလးေတြလည္း ပါ၀င္တယ္။ ၁၈ရာစု အိုင္ယာလန္မွာ အတြဲရွာေနတဲ့ စားဖိုမႈးဟာ သူမ ရဲ႕ေဟာလိုး၀င္းည အတြက္ mash potatoes ထဲမွာ လက္စြပ္ကို ထည့္လို႔ အခ်စ္စစ္ ကသာ ဒီလက္စြပ္ကို ရပါေစလို႔ ရွာေဖြ ခဲ့ပါတယ္။ စေကာ့တလန္ မွာေတာ့ ေရွ႕ျဖစ္ေဟာ သူေတြဟာ မိန္းကေလးငယ္ အတြက္ ရည္ရြယ္သူေတြ နာမည္ကို hazelnut မွာေရးလို႔ မီးလင္းဖို ထဲကို ပစ္ထည့္ ေပးပါတယ္။ ဒီသစ္ေစ့ဟာ ေပါက္ကြဲ မသြားဘဲ ျပာက် ေလာင္ကြ်မ္း သြားမယ္ ဆိုရင္ အဲ့လူဟာ မိန္းကေလးရဲ႕ ဖူးစာရွင္လို႔ ဆိုၾကတယ္။
တျခားပံုျပင္ တစ္ခု ကေတာ့ ျပာက် ေလာင္ကြ်မ္းတဲ့ သစ္ေစ့ဟာ မခိုင္ျမဲ ေသာအခ်စ္ကို ရည္ညႊန္းတယ္ ဆိုတာမို႔ ရႈပ္ေထြး စရာပါ။ ေနာက္တစ္မ်ိဳး ကေတာ့ မိန္းကေလးငယ္ တစ္ေယာက္ဟာ walnuts, hazelnuts နဲ႔ nutmeg ေပါင္းစပ္ ထားတဲ့ မုန္႔ခ်ိဳ တစ္မ်ိဳးကို ေဟာလိုး၀င္း ညမွာ စားျပီးအိပ္ရင္ သူမအတြက္ အနာဂတ္ ခင္ပြန္းေလာင္းကို အိပ္မက္မက္ ပါသတဲ့။ ဒါမွမဟုတ္ မိန္းကေလးဟာ သူမပုခံုး ေပၚကေန ပန္းသီး အခြံကို ေက်ာ္ပစ္ရင္ ခင္ပြန္း ေလာင္းရဲ႕ လက္မွတ္ပံု ေပၚလာမယ္ လို႔လဲ ဆိုပါေသးတယ္။ ေနာက္ျပီး ၾကက္ဥ အဆံကို ေရတစ္ခြက္ထဲမွာ ထည့္လို႔ ေမွာင္မိွက္တဲ့ အခန္းက မွန္မွာ ရပ္၊ ဖေယာင္းတိုင္ကို ကိုင္ျပီး သူတို႔ရဲ႕ ပုခံုးကို ေက်ာ္ၾကည့္ လိုက္ရင္ ခင္ပြန္း ေလာင္းရဲ႕ မ်က္ႏွာကို ေတြ႔ရမွာ ပါလို႔ ဆိုပါေသးတယ္။ တျခား ယံုတမ္းစကား ေတြက ပိုေပ်ာ္စရာ ေကာင္းပါ ေသးတယ္။ ေဟာလိုး၀င္း ပါတီရဲ႕ chestnut-hunt မွအခြံကို ပထမဆံုး ေတြ႔တဲ့ ပထမဆံုး ဧည့္သည္က အရင္ဆံုး လက္ထပ္ ရမယ့္သူ ဆိုတာမ်ိဳးေပါ့။
တကယ္ေတာ့ ကြ်န္မတို႔ အတြက္ ရင္ခုန္စရာ ေဟာလိုး၀င္း ယံုၾကည္မႈ ေတြေရာ၊ ေၾကာက္စရာ ခုႏွစ္ႏွစ္ ကံဆိုး ေစမယ္ဆိုတဲ့ ယူဆခ်က္ေတြ အကုန္လံုး ကေကာ ေဟာလိုး၀င္း အစြဲအလန္း ေတြဟာ ဟိုးအရင္ Celtics ေတြခိုင္ခိုင္ျမဲျမဲ ယံုၾကည္ ခဲ့တဲ့ ၀ိညာဥ္ေတြရဲ႕ စိတ္ေကာင္း ႏွလံုးေကာင္း အေပၚ မူတည္ေန တာပဲေလ။ Canada နဲ႔ US မွာေတာ့ Halloween ဟာပိုမုိ ေက်ာ္ၾကားၿပီး US မွာဆိုရင္ ၆၅ရာခိုင္ႏႈန္းေသာ အေမရိကန္ ေတြဟာ ဒီပြဲေတာ္ အတြက္ ၿပင္ဆင္ထား ၾကပါတယ္တဲ႔။ ေနာက္သၾကားလံုး ေတြကိုလည္း တၿခား အားလပ္ရက္ ေတြထက္ကို ပိုၿပီး ေရာင္းခ်ရ ပါတယ္။ ဒီပြဲေတာ္ က်င္းပၾကတဲ႔ ႏုိင္ငံေတြ အလုိက္ သူတုိ႔ရဲ႕ က်င္းပပံု က်င္းပနည္း အသီးသီး ရွိၾကပါတယ္။
From: Myanmar Youth Media Club